|
تاریخ انتشار :01.09.2023
نگرانی‌های
«حیرت‌انگیز» و امیدهای «واهی» جمهوری اسلامی از عضویت در بریکس
حبیب حسینی‌فرد
جمهوری اسلامی این گونه تبلیغ می‌کند که با عضویت در بریکس در تحقق
سه هدف خود، یعنی غرب‌ستیزی، دلارزدایی از مناسبات بین‌المللی و
خنثی‌سازی تحریم‌ها، امکاناتی قابل اعتنا به دست آورده است. این
تصور جمهوری اسلامی تا چه حد واقعی است و تا چه حد به توهم و
خودفریبی و عوام‌فریبی پهلو می‌زند؟ جمهوری اسلامی در عین حال
نگران است که عضویت در بریکس تعهداتی را ایجاد کند که با ایدئولوژی
و گرایش‌هایش نمی‌خواند.
در پانزدهمین اجلاس سران گروه بریکس، پس از دوره‌ای بحث‌وجدل بر سر
معیارهای پذیرش عضو جدید، نهایتاً شش کشور دیگر به عضویت این گروه
درآمدند و به این ترتیب شمار اعضا به ۱۱ کشور رسید.
این‌که چرا این شش کشور از میان حدود ۲۳ کشوری که خواهان ورود به
بریکس هستند اجازهٔ ورود یافتند، محل گمانه‌زنی‌های متفاوت است؛
به‌خصوص که هنوز هم معیارهای تثبیت‌شده و مدوّنی برای جذب اعضای
جدید وجود ندارد و کشورهایی مانند هند و برزیل و آفریقای جنوبی هم
کمابیش تا انتها چندان با بزرگ‌کردن مجموعه بریکس موافق نبودند.
سال ۲۰۰۹ که اولین اجلاس سران بریکس تشکیل شد، هدف آن هماهنگی
بیشتر در امر تجارت و اقتصاد میان کشورهای عمدهٔ صنعتی نوظهور بود.
بعدتر ایجاد یک بانک توسعهٔ مشترک و نهادی شبیه صندوق بین‌المللی
پول و حرکت در جهت یک ارز مشترک هم در دستور کار قرار گرفت. در عمل
اما بدون آن‌که اهداف تعریف‌شده چندان عملیاتی شده باشند، اهداف و
اغراض ژئوپلتیک و نوعی هماوردی علیه غرب هم، دست‌کم از سوی بخشی از
اعضای بریکس، موضوع کار است.
به نظر می‌رسد که در چارچوب این معجون متفاوت از اهداف و
انگیزه‌ها، در گزینش اعضای جدید، هم جغرافیا هم شمار جمعیت هم
ژئوپلتیک و هم اقتصاد و انرژی نقش مهمی داشته‌اند. در عوض،
معیارهایی مانند دموکراسی و شفافیت و رویکرد مثبت نسبت به نهادهای
مدنی و حکمرانی خوب کمتر جایی در دور اخیر عضوگیری داشته‌اند. برای
مجموعهٔ بریکس اهمیت داشته است که کشورهای با جمعیت نسبتاً بالا یا
اقتصادهایی قوی و از مناطق مختلف در میان کشورهای تازه پذیرش شده
باشند.
تا آن‌جا که به ایران برمی‌گردد، روسیه (و تا حدودی چین) روی موضع
ضدغربی آن و این‌که این موضع در راهبرد یک کشور مهم منطقه حفظ شود
و «نگاه به شرق» کمی تا قسمتی پاداش بگیرد، روی خوش به عضویت
جمهوری اسلامی نشان داده‌اند. این‌که ایران یکی از منابع بالقوهٔ
تأمین انرژی و کریدور ارتباطات شمال و جنوب است هم در تأکید و
تصمیم پکن و مسکو نقش داشته است.
عربستان هم بازیگر اصلی بازار انرژی دنیا و با حجمی از ذخایر مالی
است که می‌تواند در تقویت بانک بریکس با عنوان «بانک توسعه نوین»
کمک کند. همین نقش را امارات هم دارد و کلاً حضور این دو کشور با
توجه به روابط گسترده‌شان با غرب، وزنهٔ متعادل‌کننده‌ای در برابر
حضور ایران و توهّم تهران برای تبدیل بریکس به یک وزنهٔ ضدغربی
است.
مصر و اتیوپی دو کشور پرجمعیت و به‌لحاظ اقتصادی قَدَر آفریقا
هستند. رابطهٔ سیاسی و اقتصادی و نظامی تنگاتنگ آن‌ها با چین و
روسیه و تمایل هر دو کشور به استفاده از امکانات و
سرمایه‌گذاری‌های مجموعهٔ بریکس هم در عضویت آن‌ها تأثیری عمده
داشته است.
radio,farda
________________________________________________________
توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام
دریافت نمیشود.
|
