|
تاریخ انتشار :13.04.2025
نیویورک تایمز: چرا رهبر حکومت
اسلامی به پای میز مذاکره آمد؟
مقامات ارشد حکومت اسلامی رهبر کشور را
تحت فشار قرار دادند تا از موضع قبلی خود عقب‌نشینی کند؛ آن‌ها
هشدار دادند که خطر جنگ با آمریکا و بحران اقتصادی فزاینده ممکن
است به سقوط نظام منجر شود.
این جلسه، اضطراری و محرمانه بود.
حکومت ایران در حال بررسی پاسخ به
نامه‌ای از سوی دونالد ترامپ که خواستار آغاز مذاکرات هسته‌ای شده،
بود. طبق گفته‌ی دو مقام ارشد حکومتی
ایرانی آشنا با جزئیات جلسه، رئیس‌جمهور، رئیس قوه قضائیه و رئیس
مجلس در ماه گذشته با علی خامنه‌ای، رهبر حکومت
اسلامی، دیدار کردند.
در حالی که آیت‌الله خامنه‌ای پیش‌تر به‌صورت علنی و مکرر مذاکره
با آمریکا را «احمقانه» و «بی‌حاصل» خوانده بود، این مقامات در
اقدامی هماهنگ و غیرمعمول، از او خواستند مسیرش را تغییر دهد. این
دو مقام که خواستند نامشان فاش نشود، گفتند که پیام آنان به رهبر
صریح بود: اجازه دهید تهران با واشنگتن مذاکره کند، حتی اگر لازم
باشد به‌صورت مستقیم، وگرنه بقای جمهوری اسلامی در خطر خواهد بود.
کشور درگیر اقتصادی فروپاشیده، پول ملی در حال سقوط، و کمبودهای
جدی در برق، سوخت و آب بود. خطر وقوع جنگ با آمریکا و اسرائیل
بسیار جدی تلقی می‌شد. مقامات هشدار دادند که اگر ایران مذاکره را
رد کند یا گفت‌وگوها شکست بخورند، حملات نظامی به تأسیسات هسته‌ای
نطنز و فردو اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
ایران در آن صورت مجبور به پاسخ‌گویی نظامی می‌شد، و خطر آغاز جنگی
گسترده، و در پی آن، ناآرامی داخلی از جمله اعتصابات و اعتراضات،
کشور را تهدید می‌کرد. نبرد در دو جبهه، به گفته مقامات، تهدیدی
برای موجودیت نظام بود.
در پایان این جلسه چند ساعته، آیت‌الله خامنه‌ای عقب‌نشینی کرد. به
گفته‌ی دو مقام مطلع، او اجازه داد ابتدا مذاکرات غیرمستقیم و سپس،
در صورت پیشرفت، گفت‌وگوهای مستقیم میان نمایندگان ایران و آمریکا
انجام شود.
در ۲۸ مارس، ایران رسماً به نامه ترامپ پاسخ داد و آمادگی خود را
برای مذاکره اعلام کرد.
روز شنبه، نخستین دور مذاکرات در عمان میان ایران و آمریکا برگزار
خواهد شد. اگر گفت‌وگوها به دیدارهای رو در رو منجر شود، این خود
نشانه‌ای از عقب‌نشینی بزرگ ایران خواهد بود که تاکنون بر
غیرمستقیم بودن مذاکرات اصرار داشت. ایران همچنان می‌گوید مذاکرات
غیرمستقیم خواهد بود—با حضور نمایندگان در اتاق‌های جداگانه و
ارسال پیام‌ها از طریق دیپلمات‌های عمانی—در حالی که آمریکا اعلام
کرده که برنامه دیدار مستقیم دارد. برای هر دو طرف، این مذاکرات
اهمیتی بسیار حیاتی دارد.
نیویورک تایمز می نویسد: نگرانی‌های اقتصادی یکی از محورهای اصلی
گفت‌وگوهای مقامات ارشد با آیت‌الله خامنه‌ای بوده است. به گفته دو
مقام حاضر در جلسه، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس و فرمانده پیشین
سپاه پاسداران، به رهبر گفت که ترکیب یک جنگ خارجی با فروپاشی
داخلی می‌تواند به سرعت از کنترل خارج شود.
رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان نیز به خامنه‌ای گفت که مدیریت بحران‌های
فعلی کشور بدون تغییر سیاست‌ها ممکن نیست. دولت اخیراً از اعمال
خاموشی در تهران خبر داده که تولید کارخانه‌ها را تهدید می‌کند. در
شهر یزد، کمبود شدید آب مدارس و ادارات دولتی را به تعطیلی کشاند.
در ادامه این گزارش آمده است: طبق گزارش سه مقام ایرانی، خامنه‌ای
شرایط و خطوط قرمز خود را مشخص کرده است. او اجازه مذاکره درباره
برنامه هسته‌ای—شامل سازوکارهای نظارتی سختگیرانه و کاهش قابل توجه
سطح غنی‌سازی—را داده، اما تأکید کرده است که برنامه موشکی ایران
جزء توان دفاعی کشور است و خارج از محدوده مذاکره خواهد ماند.
مقامات ایرانی می‌گویند که ایران همچنین آماده است درباره
سیاست‌های منطقه‌ای‌اش و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی مذاکره کند و
آمادگی خود را برای کاهش تنش‌ها در منطقه، از جمله با حوثی‌ها در
یمن، نشان دهد.
آیت‌الله خامنه‌ای برای مدیریت مذاکرات، چند تن از مشاوران نزدیکش
را منصوب کرده است: کمال خرازی در سیاست خارجی، علی لاریجانی در
راهبرد کلان، و محمد فروزنده در امور نظامی؛ آن‌ها باید در هماهنگی
کامل با وزارت خارجه عمل کنند.
در نشانه‌ای دیگر از نرم‌شدن موضع ایران، پزشکیان روز چهارشنبه در
سخنرانی عمومی گفت که خامنه‌ای با ورود سرمایه‌گذاری‌ها و شرکت‌های
آمریکایی به بازار ایران—بازاری عمدتاً دست‌نخورده—مخالفتی ندارد.
کست و موفقیت داشته باشیم، من آماده‌ام تا گفت‌وگویی در سطح
ژئوپلیتیک واقعی باهات داشته باشم. اینجا جاییه که تاریخ ممکنه
دوباره نوشته بشه.
دفتر رهبری چه می گوید؟
نشریه‌ی خط حزب الله، وابسته به دفتر رهبری، در سرمقاله‌ی شماره‌ی
تازه‌ی خود درباره‌ی دلیل موافقت با مذاکره با آمریکا نوشت: ماجرا
از جایی متفاوت شد که ترامپ، در نامه‌ی خود، به نوعی از مواضع
پیشین خود عقب‌نشینی کرده و نسبت به محدود شدن مذاکرات به موضوع
هسته‌ای چراغ سبز نشان داد. در این سرمقاله آمده است:
یکی از شبهاتی که دشمن ساعاتی پس از اظهارات ترامپ مشغول انتشار و
شیوع آن شد، این است که جمهوری اسلامی ایران در برابر فشارها و
تهدیدهای دولت ترامپ عقب‌نشینی کرده و موافقت با مذاکره نتیجه‌ی
چنین فرایند و محاسباتی است. موضع اخیر وزیر امور خارجه‌ی آمریکا
نیز در همین راستا قابل ارزیابی و تحلیل است.
دلیل موافقت ایران با مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا چیست؟ نگاهی به
رخدادها و مواضع دولت آمریکا نشان می‌دهد آمریکایی‌ها پس از خروج
از برجام همیشه به دنبال توافق فراهسته‌ای بوده‌اند. مذاکره‌ی
غیرمستقیم با آمریکا برای احیای برجام، طیّ چند سال اخیر، هم در
دولت آقای روحانی و هم در دولت شهید رئیسی در جریان بوده و جمهوری
اسلامی از آن روی‌گردان نبوده است. آنچه مانع به نتیجه رسیدن
مذاکرات بود، باج‌خواهی آمریکایی‌ها و طرح موضوعات فراهسته‌ای بود.
نیمه‌ی بهمن‌ماه سال ۱۴۰۳، ترامپ که تازه به کاخ سفید برگشته بود،
یک سند رسمی را درباره‌ی ایران امضا کرد؛ سندی تحت عنوان «یادداشت
ریاست جمهوری درباره‌ی امنیّت ملّی». در این سند، مانند گذشته، طیف
مختلفی از ادّعاها و باج‌خواهی‌ها درباره‌ی ایران مطرح شده است؛ از
مسئله‌ی هسته‌ای گرفته تا توان دفاعی جمهوری اسلامی ایران و مسائل
منطقه‌ای. عقل و منطق حکم می‌کند که در چنین شرایطی، باید محکم در
برابر دشمن ایستاد و تسلیم و سازش تحت عنوان «مذاکره» را رد کرد.
تهدیدات نظامی آمریکا و تحرّکات ایذائی این کشور نیز نتوانست
تزلزلی در محاسبات تهران ایجاد کند. ماجرا از جایی متفاوت شد که
ترامپ، در نامه‌ی خود، به نوعی از مواضع پیشین خود عقب‌نشینی کرده
و نسبت به محدود شدن مذاکرات به موضوع هسته‌ای چراغ سبز نشان داد.
این موضوع، در کنار تلاش سنگین دولت آمریکا برای مقصّر جلوه دادن
جمهوری اسلامی ایران در زمینه‌ی بالا گرفتن تنش‌ها نزد افکار عمومی
دنیا و به‌خصوص مردم کشورمان، باعث شد تا جمع‌بندی بر پاسخ جمهوری
اسلامی به نامه باشد؛ پاسخی که هم راه را برای تعامل ــ در چهارچوب
غیرمستقیم بودن مذاکرات ــ باز گذاشت و هم موضعی قاطع در برابر
یاوه‌گوئی‌های ترامپ بود.
اگرچه طرف آمریکایی می‌کوشد این‌گونه وانمود کند که در این هماوردی
دست برتر را دارد، امّا واقعیّت آن است که تا اینجای کار و در عمل،
دست برتر با ایران است. این برتری فعلاً در سه مورد مشهود است:
لزوم محدود بودن مذاکرات به پرونده‌ی هسته‌ای، محلّ مذاکرات، و
بالاخره غیرمستقیم بودن مذاکرات.
در خصوص محدود بودن مذاکرات به موضوع هسته‌ای، اگرچه دولت آمریکا
به نوعی عقب‌نشینی کرده امّا این به هیچ عنوان نباید و نمی‌تواند
باعث خوش‌بینی و، به دنبال آن، ذوق‌زدگی شود. آمریکایی‌ها به دروغ
و بدعهدی عادت دارند و ممکن است با شروع مذاکرات و یا در میانه‌ی
آن، مسائل غیر‌مرتبطی را پیش بکشند. غیرمستقیم بودن مذاکرات باعث
می‌شود در صورت باج‌خواهی طرف مقابل و پیش کشیدن موضوعات
غیر‌مرتبطی مانند توان دفاعی و مسائل منطقه‌ای، ایران بتواند بدون
هزینه یا حدّاقل با هزینه‌ای بسیار کمتر، خود را کنار بکشد.
علّت فضاسازی و دروغ‌گویی ترامپ در زمینه‌ی نوع مذاکرات نیز به
همین مسئله برمی‌گردد. او سعی دارد با ایجاد عملیّات روانی و فشار
رسانه‌ای، ایران را مجبور به مذاکرات مستقیم کند، در‌حالی‌که طرف
آمریکایی عملاً با غیرمستقیم بودن مذاکرات موافقت کرده است.
________________________________________________________
توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام
دریافت نمیشود.
|
