|
تاریخ انتشار :21.09.2024
چرا ترکیه می‌خواهد عضو بریکس شود؟
محمود حمسیچی
«عمر چلیک، سخنگوی حزب حاکم عدالت و توسعه، به رهبری رجب
طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، گفته است: «رئیس جمهور ما به روشنی
اعلام کرده است که ترکیه می‌خواهد در تمام مجامع مهم از جمله بریکس
حضور داشته باشد.»
او از تایید گزارش‌ها درباره این که آیا
آنکارا رسما برای عضویت در این گروه درخواست داده یا نه، خودداری
کرد اما گفت که «فرآیندی در جریان است».
انتظار می‌رود
رهبران بریکس در جلسه‌ای که از ۲۲ تا ۲۴ اکتبر در شهر کازان در غرب
روسیه برگزار می‌شود، درباره پذیرش اعضای جدید بحث و گفت‌وگو کنند.
اگر ترکیه به بریکس بپیوندد، چه می‌شود؟
اگر ترکیه برای
عضویت در بریکس دعوت شود، اولین کشور عضو ناتو خواهد بود که به این
ائتلاف اقتصادی غیرغربی به رهبری روسیه و چین ملحق می‌شود.
کریم هاس، کارشناس روابط ترکیه و روسیه، می‌گوید: «به نظر من چنین
اتفاقی نمادین و مهم خواهد بود، نه تنها برای ترکیه و بریکس، بلکه
برای ناتو و بلوک غرب.»
او تاکید می‌کند که ترکیه به سرمایه‌گذاری‌های خارجی
نیاز دارد و به دلیل بحران عمیق اقتصادی که با آن روبرو است، مجبور
به تنوع بخشیدن به روابط خود شده است.
او می‌گوید: «اگر
اقتصاد ترکیه سقوط کند، بانک‌های اروپایی دچار ضرر و خسارت خواهند
شد، چون اقتصاد ترکیه عمدتا وابسته به آنها است. تقریبا نیمی از
تجارت ترکیه با کشورهای اتحادیه اروپا است.»
هاکان فیدان،
وزیر امور خارجه ترکیه و سایر شرکت کنندگان برای گرفتن عکس جمعی در
جلسه بریکس پلاس
طبق گزارش شورای اتحادیه
اروپا، این اتحادیه با اختلاف زیاد بزرگ‌ترین شریک تجاری ترکیه است
و ۳۱/۸ درصد از تجارت خارجی ترکیه را به خود اختصاص داده است. سال
۲۰۲۲، ارزش کل تجارت ترکیه و اتحادیه اروپا به حدود ۲۰۰ میلیارد
یورو رسید.
به همین دلیل او استدلال می‌کند که کشورهای
اروپایی چشم خود را بر مشارکت نکردن ترکیه در تحریم‌های ضد روسیه
پس از حمله به اوکراین بسته‌اند.
کریم هاس می‌گوید: «غرب
گسترش روابط اقتصادی ترکیه با روسیه و دیگر کشورهای بریکس را تحمل
می‌کند.»
او اضافه می‌کند: «علاوه بر این، اگر ترکیه به
عنوان یکی از متحدان ناتو عضو بریکس شود، یکی از نقش‌های آن تعدیل
لحن و مفاهیم ضد غربی در این بلوک خواهد بود. نقش اعلام‌نشده ترکیه
در بریکس به ویژه از دیدگاه آمریکا و بریتانیا، جلوگیری از تبدیل
بریکس از یک ائتلاف غیرغربی به یک سازمان ضد غربی خواهد بود.»
بریکس چیست؟
این ائتلاف اقتصادهای در حال توسعه که ابتدا با
نام «بریک» شناخته می‌شد، سال ۲۰۰۶ از سوی برزیل، روسیه، هند و چین
راه‌اندازی شد. هنگامی که آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ به آن پیوست،
نام این بلوک به «بریکس» تغییر یافت.
بریکس برای گرد هم
آوردن مهم‌ترین کشورهای در حال توسعه جهان طراحی شده بود تا قدرت
سیاسی و اقتصادی کشورهای ثروتمندتر آمریکای شمالی و اروپای غربی را
به چالش بکشد.
این ائتلاف در سال‌های اخیر شاهد گسترش قابل
توجهی بوده و اکنون شامل ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی
هم می‌شود.
نمودار رنگی و نرده‌ای کشورهای عضو بریکس و
تولید ناخالص ملی آنها
عربستان سعودی اعلام کرده است که در حال
بررسی پیوستن به بریکس است و جمهوری آذربایجان برای عضویت در این
سازمان رسما درخواست داده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که
ترکیه چند ماه پیش رسما برای پیوستن به بریکس درخواست داده است.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، پیش از این در دهمین اجلاس
بریکس در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۸ ، برای عضویت در
این ائتلاف ابراز علاقه کرده بود.
چرا ترکیه به بریکس روی
آورده است؟
اردوغان که بیش از دو دهه در قدرت بوده و آشکارا از
بی‌نتیجه ماندن تلاش‌های ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا، ابراز
ناامیدی کرده، گفته است که ترکیه نیاز دارد روابط خود را با شرق و
غرب «به طور هم‌زمان» بهبود بخشد.
او با اشاره به سازمان
همکاری منطقه‌ای که از سوی چین و روسیه رهبری می‌شود، گفته است:
«ما مجبور نیستیم بین اتحادیه اروپا و سازمان همکاری شانگهای یکی
را انتخاب کنیم. برعکس، ما باید روابط خود را با هر دوی این‌ها و
سازمان‌های دیگر بر اساس یک بازی برد-برد توسعه دهیم.»
کریم هاس
معتقد است که روسیه به شدت از عضویت ترکیه در بریکس حمایت خواهد
کرد.
او می‌گوید: «اولویت شماره یک روسیه این است که اقتصاد
خود را برای ادامه جنگ در اوکراین پایدار نگه دارد و اطمینان حاصل
کند که اقتصاد روسیه در اثر تحریم‌های غرب فرو نمی‌پاشد.»
«بنابراین مسکو همیشه می‌خواهد آنکارا را نزدیک به خود نگه دارد.
آنها روابط زیادی دارند که از انرژی گرفته تا تجارت و گردشگری را
شامل می‌شود. علاوه بر این برای وجهه مسکو خوب است که نشان دهد
می‌تواند روابط متقابل نزدیک و سودمندی را با یک کشور عضو ناتو
برقرار کند.»
یوسف جان، از مرکز ویلسون، اندیشکده مستقر در
آمریکا، می‌گوید علاقه فزاینده ترکیه به بریکس، سازمان همکاری
شانگهای و سازمان‌های دیگر نباید به عنوان تغییری محوری ارزیابی
شود. به عقیده او «ناتو می‌تواند از داشتن یک متحد در این
سازمان‌ها سود ببرد».
اقتصاد در بحران
بحران اقتصادی
عمیق ترکیه و وابستگی آن به سرمایه‌گذاری خارجی و تامین مالی از
محل استقراض، به‌عنوان یکی از دلایل تمایل آنکارا برای ایجاد توازن
در حوزه جغرافیای سیاسی ارزیابی می‌شود.
بر اساس آمار صندوق
بین‌المللی پول در سال ۲۰۲۳، ترکیه هفدهمین اقتصاد بزرگ جهان است.
آمار و ارقام این نهاد نشان می‌دهد که ترکیه با شاخص قیمت
مصرف‌کننده ۷۱/۶ درصد در سال، بلافاصله پس از زیمبابوه، آرژانتین،
سودان و ونزوئلا قرار دارد.
تمام نظرسنجی‌های اخیر در این
کشور نشان می‌دهد که هزینه‌های زندگی، بیشترین فشار را بر مردم
ترکیه وارد می‌کند.
رئیس‌جمهور ترکیه برای پایین نگه داشتن
هزینه‌های وام‌دهی، فشار زیادی بر بانک مرکزی وارد می‌کرد و تاکیدش
بر رشد اقتصادی بود. از دید او، نرخ بهره علت بالا رفتن تورم بود.
اما او در سال گذشته سیاست اقتصادی خود را تغییر داده و مدیریت
اقتصادی جدید دولت، مسیر «متعارف‌تری» را دنبال می‌کند. به‌عنوان
مثال، بانک مرکزی ترکیه طی ۹ ماه، نرخ بهره را از ۸/۵ درصد به ۵۰
درصد افزایش داد.
اگرچه مهمت شیمشک، وزیر دارایی ترکیه، ادعا می‌کند که برنامه جدید
خوب پیش می‌رود و از نظر بالا رفتن تورم «بدترین دوره طی شده است»،
اما هنوز بسیاری در مورد آینده تردید دارند.
امید آکچای، از
مدرسه اقتصاد و حقوق برلین، می‌گوید: «از زمان انتصاب آقای شیمشک،
با وجود افزایش نرخ بهره از ۸ به ۵۰ درصد، تورم دو برابر شده و و
لیر ترکیه به شدت افت کرده است.»
او افزود: «این نشان
می‌دهد که برنامه آقای شیمشک، که تقاضای بیش از حد داخلی و افزایش
دستمزدها را به عنوان منابع اصلی تورم می‌بیند، موثر نیست.»
کارشناسان می‌گویند هنوز مشخص نیست چه اتفاقی برای اقتصاد
ترکیه خواهد افتاد.
امید آکچای می‌گوید: «تورم در ماه‌های
آینده عمدتا به دلیل اثر پایه کاهش خواهد یافت. اما کاهش تورم
لزوما به معنای پایان بحران هزینه زندگی نیست. بدون افزایش واقعی
دستمزدها یا حمایت‌های قابل توجه از طبقات پایین‌تر، این بحران
ادامه خواهد داشت.»
اگر درخواست ترکیه برای پیوستن به
ائتلاف اقتصادی غیرغربی موفقیت‌آمیز باشد، ممکن است اثر
تثبیت‌کننده‌ای بر اقتصاد این کشور داشته باشد.
اما به
احتمال زیاد هدف اصلی ترکیه از نزدیک شدن به بریکس، بیشتر در عرصه
سیاسی معنا پیدا می‌کند و نشانه دیگری از استراتژی سیاست خارجی
«همه‌جانبه» اردوغان است.
bbc
________________________________________________________
توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام
دریافت نمیشود.
|
