|
تاریخ انتشار :06.03.2016
محمد مصدق
محمد مصدق (۲۹ اردیبهشت یا ۲۶ خرداد ۱۲۶۱ تهران - ۱۴ اسفند ۱۳۴۵)
معروف به دکتر مصدق که تا قبل از تصویب قانون منع استفاده از القاب
با عنوان مصدق السلطنه شناخته می‌شد، سیاست‌مدار، حقوقدان،
نمایندهٔ چند دوره مجلس شورای ملی، و دو دوره نخست‌وزیر ایران بود.
مصدق که نخستین دکتر حقوق ایران بود، در زمان انتقال سلطنت از
قاجار به پهلوی، اگر چه از حکومت قاجار هیچ رضایتی نداشت، با توجه
به این که می‌دانست رضاخان حکومتی برمبنای دیکتاتوری ایجاد می‌کند،
با این کار مخالفت کرد و بعد از آن یکی از منتقدین سرسخت رضاشاه
بود. در زمان حکومت رضاشاه، مصدق زندان و تبعید را سپری کرد.
وی بعد از سقوط رضاشاه، از تبعید به عرصهٔ سیاست بازگشت. در سال
۱۳۲۸ با چندین حزب وارد اتحاد شد و با همکاری افرادی مانند حسین
فاطمی به تأسیس جبههٔ ملی ایران اقدام کرد. جبههٔ ملی و در راس
آن‌ها مصدق، به پیش‌نهاد فاطمی برای شروع استعمارستیزی از ایران،
ملی شدن صنعت نفت را مطرح کردند. مصدق در سال ۱۳۳۰ به نخست وزیری
رسید و در اولین قدم، نفت ایران را ملی کرد. به همین دلیل طرح سقوط
دولت او توسط انگلستان (که تا قبل از ملی شدن نفت، صاحب عمدهٔ نفت
ایران بود) ریخته شد و سرانجام در کودتای ۲۸ مرداد که توسط سازمان
سیا (سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا) انجام شد، دولت مصدق به صورت
غیرقانونی و با حمایت کامل محمدرضا شاه ساقط شد. یکی دیگر از دلایل
سقوط دولت او، مخالفت‌های ابوالقاسم کاشانی با مصدق بود. کاشانی در
حالی که قبلاً از مصدق حمایت می‌کرد، به همراه جمع کثیری از
روحانیون به مخالفت با مصدق برخاست. بعد از آن مصدق در دادگاه
نظامی محاکمه شد و علی‌رغم دفاعیهٔ مستندی که از خود ارایه داد، به
سه سال حبس انفرادی محکوم شد.
پس از تحمل سه سال زندان، مصدق به دستور
محمدرضا شاه پهلوی به قلعهٔ احمدآباد تبعید شد و تا پایان عمر خود،
در آن جا تحت نطارت قرار داشت و به گفتهٔ خودش، «هر روز آرزوی مرگ
می‌کرد»مصدق سرانجام در ۱۴ اسفند ۱۳۴۵ بر اثر بیماری سرطان در ۸۴
سالگی در بیمارستان نجمیهٔ تهران تحت نظر مأموران ساواک درگذشت. به
علت مخالفت محمدرضاشاه پهلوی باوصیت مصدق مبنی بر دفن او در جوار
مزار شهدای سی تیر قبرستان ابن بابویه، در احمدآباد به خاک سپرده
شد.
مصدق از طرفداران انقلاب مشروطهٔ ایران بود و معتقد بود که شاه فقط
باید نمادی برای وحدت باشد. مصدق در دوران نخست وزیری کوشید تا
قدرت شاه را محدود به چارچوب مشخص شدهٔ آن در قانون اساسی مشروطه
کند. در این دوره محمد مصدق به وضوح، قدرت برتر کشور (نسبت به شاه)
بود.مصدق که در زمان نخست وزیری توانسته بود مشروطه را کاملاً اجرا
کند و قدرت شاه و خانوادهٔ سلطنتی را محدود کند، بعد از کودتای
بیست و هشتم مرداد، هم‌چنان منتقد حکومت خودکامه محمدرضاشاه بود.
در زمان نخست وزیری او، خانوادهٔ سلطنتی (به خصوص اشرف پهلوی) از
مخالفین سرسخت مصدق بودند. محققان معتقدند در جستجوی ریشهٔ اصلی
انقلاب ۱۳۵۷ ایران، می‌توان به کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ بازگشت.
شصت سال پس از کودتای بیست و هشتم مرداد، سازمان سیا رسماً با
انتشار اسناد مربوطه، دخالت مستقیم خود در ایران را اعتراف کرد.
سقوط دولت محمد مصدق، به عنوان اولین عملیات قهری براندازی برون
مرزی سازمان سیا محسوب می‌شود. محمدرضا شاه کودتای بیست و هشتم
مرداد را قیام مردم و رستاخیز ملی ایران نامید. محمد مصدق چهرهٔ
آزادی‌خواه پرشور و استعمارستیزی بود که بر کشورهای خاور میانه
همچون مصر تأثیر گذاشت. او نخستین دولتمرد خاورمیانه بود که با
اجرایی کردن اندیشه ملی شدن صنعت نفت پرچم مبارزه اقتصادی با
قدرت‌های استعماری را برافراشت. از این رو در کشورهای خاورمیانه از
او به عنوان «زعیم الشرق» یاد می‌شد و حتی جمال عبدالناصر خیابانی
را در قاهره به نام محمد مصدق نام نهاد که اکنون نیز به این نام
خوانده می‌شود. به هرحال او به طرق مختلف سرمشقی برای ملی‌گرایان
خاورمیانه همچون جمال عبدالناصر بود.
ویکی پدیا
________________________________________________________
توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام
دریافت نمیشود.
|
