ترجمه
ی گفتار فیلم مستند «محمد،
بازگو کننده ی خواست الله»
ساخته ی کانال دوم آلمان
zdf
از امیرحسین دیانی
تاریخ و پژوهشهای تاریخی ، به ویژه آنچه که مربوط به مقولههای اعتقادی و دینی است
از گزند تعصب مورخ ها به دور نبوده و برای شناخت حقایق تاریخی آن نیاز به بازبینی و مروری دوباره میباشد . پس از رنسانس و آنچه که به دوران « روشنگری » در اروپا نامیده میشود ، این مهم در مورد تورات و انجیل های چهارگانه صورت گرفت . متن ها ی کهن تورات موسوم به « اسفار »یک به یک از نظر قدمت زمان ، شیوه نگارش و رد یابی ریشههای واقعی داستانها ؛ از قبیل « آفرینش » و « توفان نوح » و ….تجزیه و تحلیل گردید و روشن شد که آبشخور بیشتر این افسانه به دورانهای کهن و تمدنهای قدیمی تر چون ، آشور، بابِل ، سومر و...سرزمین خود ما ، ایران باز میگردد .متنی است که نه به یکبار که در مدت زمانی نزدیک به ده قرن نوشته شده و در کتابی به نام « عهد قدیم » گرد آوری گردیده است . همین ریشهیابی ها در باره انجیل های چهارگانه نیز نشان داد که در حقیقت تمام آنچه که به عیسای ناصری نسبت داده میشود ، روایاتی است از زبان مسیحیانی که از نظر زمان ومکان تاریخی ، رابطهای پیامبر مسیحیت نداشته و پس از آن است که به
نام « قدیسین » معروف گشته اند
غمگنانه ، رنسانس فکری و روشنگری را هیچ یک از سرزمین های اسلامی تجربه نکردند و نزدیک به یک میلیاردنفر مسلمان ، هم چنان منبع شان برای تحقیق و تتبع ، تاریخ های
نوشته شده توسط مورخین مسلمان و روایات و حدیث های دینی است
هرچند که دانشمندانی مانند : زکریای رازی ، ابنسینا و خیام با نقد هایی مبتنی بر خرد و دانش ، به ارزیابی آخرین دین ابراهیمی یا سامی ، اسلام ، پرداختند ولی جو مذهبی دراز مدت حاکم بر سرزمین ما هر گز اجازه پخش و اشاعه نظراتشان را نداد و با تکفیر و تخطئه آنان و با شناختی تجربی از اصل « الناس علی دین ملوکهم » توده های کثیر مردم را در باور روایات خود ، نگاه داشتند
بازهم دردوران معاصرو
سرزمین ما بود که روشن
بینانی چون علی دشتی و
احمد کسروی این فرصت را
یافتند که سر بسته و
کنایه آمیز بازگوی حقایقی
شوند ، اما شوربختانه این
فرصت طلایی بیش از آن
کوتاه بود که راه به جایی
برد
این مختصر به بهانه روایتی است متفاوت و بی طرفانه از تاریخ زندگانی پیامبر اسلام
از سوی پژوهشگرانی آلمانی
که در فیلمی مستند به سفارش برنامه دوم تلویزیون سراسری آلمان ، به این کار پرداخته اند . گزارش با توجه به ملاکهای یک تحقیق علمی ، این چنین پژوهشی نیست ولی از سوی دیگر روایت آسان و قابل فهم همگان آن گشاینده دریچه به
روی دنیایی است که قرنهاست در پشت پردهای از ابهام و پرسش ها مانده است
محمد ، بازگو کننده خواست
الله
خدائی جز الله وجود ندارد و محمد، رسول اوست ! با ذکر این عبارت است که شما به آیین اسلام در می آیید و اسلام یعنی تسلیم بی قید شرط به خواست خدای این آیین
تا
پیش از ظهور اسلام در
عربستان در قرن هفتم
میلادی ، این سرزمین قدم
به تاریخ بشریت نگذاشته
بود و در مرز تمدنهای
موجود آن زمان به سر
میبرد ؛ با همان روش و
سنتهایی که قرنهای
متمادی باشندگان این
صحرای خشک ،با آن زیسته
بودند
زمانی که محمد بدنیا آمد ، مکه با ششهزار نفر جمعیت و سیصد و شصت نوع بت در خانه کعبه ، مرکز دادو ستد قبایلی بود که کولی وار برای امرار معاش در شبه جزیره عربستان می چرخیدند و کالاهای ابتدایی خود را با هم مبادله میکردند .فروش کالا در ازای پول ، به آهستگی مرسوم میشد .بت پرستان، ناظر دگرگونی اوضاع و احوال و ناتوانی خدایان خود در کمک به آنها ؛با وجود هدایا و قربانی هایی که از طریق خادمین کعبه نثارشان میکردند ، بودند
شرایط برای ظهور خدایی یگانه، با قدرت و توامند که به یاری آنها بشتابد ، فراهم میشد .پاره ای از آنان متوسل به خدای یهودیان ساکن جزیریةالعرب و پارهای دیگر ، رو به خدای مسیحیان می آوردند .ولی نه آنها زبان آن خدای یهود ویا عیسوی را میفهمیدند و نه خود قادر به بیان دعا و
استغاثه به زبان آنان بودند .زمان برای ظهور دینی تازه با زبان عربی ،آماده می گردید
در سال 570 میلادی ، محمد - به معنای مبارک – در مکه متولد میشود . پدرش ، کمی پیش از تولد او ، همراه کاروانی در سفر ، فوت کرده است .مادر ، بنا به سنت مرسوم عربها ، نگهداریش را به قبیلهای بادیه نشین واگذار می نماید .رسمی که از طریق آن رابطه شهر نشینان مکه را با اقوام بادیه نشین شان ، حفظ میکند وکودکان نیز رسم و رسوم بادیه نشینی را می آموزند که زندگی اصلی باشندگان صحرای حجاز ، نه در شهر ، که در بادیه است .محمد با روشی بزرگ می میشود که چندین هزار سال ، بی هیچ تفاوت آشکاری جریان دارد . در جریان کوچ دایمی ، کودکان به خاطر خردسالی از مزیت خاصی برخوردار نیستند . آنانی که به سلامت جان به در میبرند ، توان بادیه نشینی را پیدا میکنند . حفظ جان حیواناتشان ،شتر ، بز و گوسفند که تنها سرمایه و پشتوانه ادامه حیات آنهاست ،در اولویت قرار دارد .اگر لازم باشد ، هفتهها در جستجوی آب برای آنان در صحرا ، در راهند .و در این میان تنها پشتوانه طفل ، حمایت وابستگان هم خونش در قبیله میباشد
محمد از اوان کودکی شاهد بود که چگونه افراد قبیله اش برای قطرهای باران و یا رشته باریکی آب
از دل خاک ، به سوی خدایان خود لابه و استغاثه می نمایند .محمد به شش سالگی که میرسد ، مادر را نیز از دست میدهد و یتیمی بدون مادر و پدر میگردد که هواداریش به عهده
پدر بزرگ و پس از فوت او در هشت سالگی ، عمویش عهده دار سرپرستی او میگردد .عمو در عوض کارو وظیفهای که بر شانه های خردسال او مینهد ، او را در خانواده خود ، میان قبیله ، میپذیرد . محمد در هشت سالگی خود باید جوابگوی مخارج زندگیش باشد .قانون تنازع بقا در بادیه آسان نیست ؛کسی که از عهده تامین مخارجش بر نیاید ، به بردگی فروخته میشود .محمد ، یتیم خردسال دریافته است که تنها کار جسمی طاقت فرسا او را از فروش در بازار بردگی محافظت می نماید . با آغاز رواج پول در بازار مبادله کالا ،کاروان داران و صاحبان ثروت فقط به منفعت حاصل از تجارتشان میاندیشند و شکاف میان قشر دارا و ندار ، هر روز بیش از روز پیش ، افزونی مییابد . نتیجه مترقب از این تفکر تازه ، سست بنیان شدن پیوندهای فامیلی و خونی است که در مکه دیگر نشانی از آن نیست
محمد خرد سال در مییابد تنها راه نجاتش از فقر و تهیدستی ،آموختن رسم و راه کاروان داری و
هدایت کاروانها در آن صحرای بی آب و علف است
در روایتی افسانه یی ، سخن از آنست که محمد خردسال در یکی از سفرهای کاروان عمویش به مقصد سوریه ، با راهبی مسیحی، معتکف در صحرا و به دور از انسانها به نام بحیرا روبرو میگردد. او با دیدن این کودک ، همان جانشین موعود مسیح را مییابد که شب قبل در رؤیا دیده است . روزه سکوت دیرین اش را میشکند و میگوید : اینهمانی است که در انجیل ظهورش پس از عیسا مسیح بشارت داده شده ؛ رسول خداست
از شمال آفریقا تا مصر و اتیوپی و سرزمین پارس ، مسیحیان راهشان را از هم جدا نموده و هریک
به مذهب خود ، مسیحی اند .بیزانتین قدرتمند ، مسیحیانی را که از مسیحیت رسمی آن حکومت جدا شدهاند ، تعقیب و شکار میکند . به همین خاطر مسیحیان خاطی ، دست به مهاجرت زده و به سوی سرزمین عرب ، روانه می شوند .چند دهه بعد و پس از توفیق اسلام در عربستان ،آن را به فال نیک گرفته و خود را از تعقیب و آزار در امان می یابند .
ریشه هر سه دین کلیمی ،مسیحی و اسلام یکی است و تمامی خود را نواده ها و پیرو ابراهیم و خدایش میدانند ولی اسلام ادعا میکند که آن دو دین دیگر به راه غلط رفتهاند و اسلام تنها دین راستین ابراهیم وگوینده حقیقی زبان خداست
تا بیست و پنجسالگی محمد هنوز مجرد و ازدواج نکرده بود که در آن دوران ، پدیدهای کمیاب و نادر بود . مهارتش در هدایت کاروانهاو کار تجارت بر سر زبانها بود و کاروان داران با میل ورغبت کار خود را به می سپردند ؛ اما برای ازدواج و انتخاب همسری مناسب ، به خاطر فقرش ، هیچ شانسی نداشت
در همین دوران است که در پارهای از قبایل صحرا ، زنها می توانستند دارای چند همسر باشند . عروس پس از ازدواج به خانه همسر نمی رفت . در خانه خود ودر تمام طول زندگی نزد مادر می ماندو همسران گه گاه برای دیدار به نزد او میرفتند و کودکان نیز در همان خانه بزرگ میشدند .کمتر زنی بود که به یک همسر قناعت کند که پس از رواج اسلام ، این رسم کاملاً معکوس گردید و مردان اجازه یافتند ، چند همسر داشته باشند
آوازه تبحر محمد در هدایت کاروانهای تجارتی به گوش زن ثروتمندی به نام خدیجه رسید که پس از فوت همسرش به دنبال قافله سالار مطمئن و کارکشته ای می گردید .بیوه ثروتمند، محمد را اجیر کرده و با کاروانی به جانی سوریه روانه کرد . حاصل این سفر ، سود فراوانی بود که نصیب خدیجه شد . خدیجه به این مرد جوان که پانزده سال از او کوچکتر بو د، پیشنهاد ازدواج کرد . بستگان خدیجه که همه از مال و منال برخوردار بودند ، با ازدواج خدیجه با یک مرد فقیر و بی چیز
موافقتی نداشتند ، که البته در تصمیم او تأثیری نداشت
محمد نیز ، باورش نمیشد که پیشنهادخدیجه جدی باشد . به همین خاطر – و بنا به رسم موجود – از طریق زنی که واسطه ازدواج بود ، مطمئن شد که خدیجه به راستی و با آگاه بودن از فقرش ، قصد ازدواج با او را دارد . ازدواجی که مسیر زندگی محمد را به طور کلی عوض کرد .
از این طریق بودکه محمد در کوتاه زمان تبدیل به بازرگانی صاحب مال و منال شد
ولی این تغییر عمده نیز پس از مدتی ، تسلایی برای آرام نگاهداشتن روحیه جستجو گر این مرد بزرگ شده در صحرا نشد .در طول سفرها ، و در زمان توقف کاروان ، از جمع کناره میگرفت و بیشتر در خود بود ، تا با دیگران .. .به معنای زندگی ،خرافات حاکم بر جامعه عرب ، فقر و نداری و زندگی مصیبت بار کودکان بی سر پرستی جون خود میاندیشید ؟.....ه
سال
610
میلادی.....
دریافت اولین وحی
با اصرار خدیجه راضی به تبلیغ و پخش پیام میشود
به مدت 22 سال تا روز وفات ادامه پیدا میکند
جوانان و تهی دستان به دین جدید رو میکنند
پیام در عین حال که جدید است ، همان پیام دیرین ابراهیم قوم یهود است
به خاطر مخالفت جدی بازرگانان مکه ، اولین گروه مهاجر مسلمان را به اتیوپی میفرستد . یکی از دخترانش همراه این گروه مهاجر است
مسیحیان اتیوپی که خدای اسلام را همان خدای خود میدانند ، از این گروه استقبال میکنند
پس از
اشاعه اسلام در حجاز ،
تعداد کمی از این مهاجران
بازگشت میکنند و بقیه با
قبول مسیحیت در اتیوپی
باقی میمانند
عمو و همسرش خدیجه که از او هفت فرزند دارد و 25 سال با اوزیسته ، فوت میکنند
در سال 622 میلادی و بر اثر تهدید اهالی مکه با یارانش به یثرب مهاجرت میکند . مبداء سال هجری
یهودیهای یثرب در طی سالهای متمادی ،صحرای خشک یثرب را به واحه یی سبز و نخلستانهای
خرما تبدیل کردهاند .یهودی های بادیه نشین به کشاورزانی مرفه تبدیل شدهاند
اقلیت
کوچک مسلمان یثرب ، محمد
و همراهانشان را با آغوش
باز می پزیرند
صنعتکاران یثرب ، یهودیهای مهاجر از فلستین و یا اعرابی هستند که کلیمی شدهاند
در یثرب اعراب مسیحی هم زندگی میکنند
محمد رل حکم و داور را در یثرب بازی کی کند و به اختلافات موجود پایان میدهد و نام یثرب به مدینه ( شهر ) تبدیل میگردد . نخستین شهر با قوانین اسلامی
در مدینه سورههای ملایم و تشویقی مکی قرآن ، تبدیل به فرمانهای بی چون وچرا و تهدیدهای
عذاب در آخرت میشود . ولی هرکه از الله و رسولش پیروی کند ، پاداشش جا گرفتن در جنت است
همین سورههای پاداش و عذاب است که با یاد آوری آن در تمام لحظات زندگی ،پیروی اعراب از این آیین را تضمین میکند
کاروانهای تجارتی همیشه در صحرای حجاز ، طعمه و ممر درآمدی برای بادیه نشینان بوده است
و این بار مسلمانان مدینه برای تصاحب اموال و ضعیف کردن دشمنان مکی خود ، دستبرد ها را آغاز میکنند ( به غزوات پیامبر معروفند ) گاه همراه با فتح و گاه با شکست
در همین زمان ، پیامبر حرمسرای خود را توسعه میدهد و دخترانش را به پیوندبا دشمنان سابق که به اسلام در آمدهاند ، در میآورد . دختران و زنان زیادی در طی این جنگها ، پدر ، شوهر ، برادر و یا پسران خود را از دست دادهاند . الله میخواهد که مردان چند همسر داشته باشند و تعدد زوجات به شکل قانونی در اسلام در میآید
در حرمسرای محمد ، سوگلی او دختر یار و هم پیمان خود اوست که در وقت ازدواج ، کودکی بیش نبود . عایشه؛ که سپس به مادر مسلمین ( ام المؤمنین ) نامیده شد
در اثر دستبردهای مسلمین به کاروانهای مکه ، تجار مکه در خطر ورشکستگی قرار دارند . در آخرین نبرد ، با سپاهی به مکه هجوم میآورند که وقوع طوفانی صحرایی ، مدینه را نجات میدهد
مسلمانان آن را علامت کمک الله میدانند و در عاقبت کار با پیمان صلحی که بین مکه و مدینه
منعقد میگردد ، محمد پس از سالها تبعید و هجرت ، بدون جنگ و خونریزی به مکه میرود و اهالی مکه نیز مسلمان میشوند . چند سال بعد، پس از 22 سال رسالت ، محمد فوت میکند و ابوبکر ، پدر عایشه و پدر زن رسول ، اولین جانشین او میگردد