|
جهان ديگری ممکن است
هژير پلاسچی
گزارش فروم اجتماعی اروپا در استانبول
استانبول شهر آواره يی است از آن رو که در مابين دو جهان ايستاده
است. در فاصله ی انفصال شرق از غرب و به همين دليل شايد نه غربيِ
غربی ست و نه شرقيِ شرقی. يک سوی آن پر است از ديسکوهای مدرن و
تکنولوژی پيشرفته و در سوی ديگر قل قل قليان ها و صدای تاس تخته
نرد غوغا می کند. شهر گربه های آواره و گداهای سمج با بوی خوش
غذاهای ترکی و بساط بلالی ها و بلوط فروش ها. و همه ی اينها کافی
است تا خيابان های استانبول پر باشد از توريست هايی که از همه جای
جهان آمده اند تا روزهای خوشی داشته باشند. در روزهای آغازين ماه
ژوئن 2010 اما استانبول توريست های جديدی را تجربه کرد. فعالان
چپگرايی که از همه جای اروپا به اين شهر آمده بودند تا با هم عليه
نظم مسلط جهانی توطئه کنند.
انترناسيونال جنبش ها در استانبول
اولين نشست فروم اجتماعی جهانی در 25 ژانويه ی سال 2001 در شهر
سائوپائولوی برزيل برگزار شد تا از آن پس محلی باشد برای ديدار و
همفکری فعالان جنبش های اجتماعی در سطح جهان تا با هم در مورد
چگونگی مبارزه با گسترش نوليبراليسم و سرمايه داري، مبارزه با
جهانی سازی امپرياليستی و نيز تلاش برای سوسياليزه کردن جامعه بحث
و تبادل نظر کنند، تجربيات مبارزه را به يکديگر انتقال دهند و برای
مبارزه ی مشترک برنامه ريزی کنند. فروم اجتماعی جهانی محل ديدار و
تبادل نظر آنهايی است که هنوز اعتقاد دارند «جهان ديگری ممکن است».
فروم اجتماعی اروپا در شمار جلسات محلی همين فروم اجتماعی جهانی
است که هر دو سال يک بار در يکی از شهرهای اروپايی برگزار می شود
تا فعالان جنبش های اجتماعی اروپايی به صورت متمرکزتری در مورد
مسائل مطرح در اروپا و يا مسائل مطرح در مورد اروپا و جهان با هم
گفتگو کنند و در خلال همين گفتگوها شبکه های اجتماعی مبارزه با نظم
مسلط شکل بگيرد. نشست فروم در استانبول که از 1 تا 4 ژوئن برگزار
شد، ششمين نشست فروم اجتماعی اروپا بود که تنها به فاصله ی چند روز
از پايان نشست فروم اجتماعی آمريکا آغاز شد.
نشست استانبول و ويژگی های نيمه جنوبی _ نيمه شمالی بودن اين شهر
بازتاب روشنی در برنامه های فروم داشت. هرچند به رسم معمول کنفرانس
های بسياری در مورد وضعيت امروز سرمايه داری و آينده ی مبارزه ی
سوسياليستی هم برگزار شد اما تعداد کنفرانس هايی که در آنها مسائل
کشورهای جنوب و به ويژه کشورهای خاورميانه بررسی می شد، به طور
چشمگيری زياد بود. از مسئله ی زنان در کشورهای خاورميانه تا مسائل
پناهندگان و پناهجويان، از مسئله ی فلستين تا مسئله ی اقليت های
جنسی و از مسائل محيط زيستی کشورهای جنوب تا بازتاب بحران اقتصادی
سرمايه داری در اين کشورها و بررسی وضعيت عراق و افغانستان پس از
جنگ های امپرياليستی موضوع بحث و بررسی کنفرانس های متعدد نشست
استانبول بود. علاوه بر اين بی نظمی هايی که در کار برگزاری فروم
به چشم می خورد بازتاب دهنده ی روحيه ی شرقی دست اندرکاران برگزاری
نشست بود که با روش کاری نظم محور اروپايی تضاد آشکاری داشت.
نشست استانبول اما ويژگی برجسته ی ديگری هم داشت و آن تجربه يی بود
که ترکيه از سر می گذراند. شايد ترکيه هرگز، جتا پس از سقوط
ديکتاتوری نظامی در اين کشور چنين فضايی را در خود نديده بود.
هرچند چند سالی است که احزاب و سازمان های چپ و هم چنين شبکه های
آلترناتيو به شکل علنی در ترکيه فعاليت می کنند اما هرگز امکان
چنين حضور اجتماعی وسيع و به رخ کشيدن خودشان را نداشته اند. نشست
استانبول در واقع گام بلندی برای جنبش های مترقی اجتماعی در ترکيه
هم محسوب می شد که در پيوند با مبارزه ی جهانی حضور اجتماعی خود را
تحکيم کنند و گسترش دهند.
ترکيه شوکه می شود
اولين شوک به جامعه ی ترکيه اما نه با آغاز نشست فروم بلکه دو روز
پيش از آن، در 29 می وارد شد. در اين روز با برنامه ريزی قبلی و در
مجموعه ی برنامه های تدارکاتی فروم، تظاهرات بزرگی در حمايت از
همجنس گرايان و اقليت های جنسی برگزار شد. هرچند همجنس گرايی در
ترکيه جرم محسوب نمی شود و حتا در چند سال اخير کلوپ های کوچک و
دور از چشمی هم در شهرهای بزرگ ترکيه گشوده شده است اما با توجه به
مشکلات فرهنگی جامعه ی کشورهای اروپايی در برخورد با همجنسگرايان
به رغم قدمت نسبتن طولانی «رسمی» شدن همجنس گرايی در اين کشورها،
می توان تصور کرد حضور همجنس گرايان با همان شمايل کارناوال های
اروپايی در خيابان های استانبول چه شوک عظيمی برای جامعه محسوب می
شود.
برگزاری اين تظاهرات به عنوان اولين تظاهرات تدارکاتی فروم در
استانبول اما مفهوم ديگری را هم در درون خودش حمل می کرد و آن
تاکيد بر ماهيت و بالقوه گی های راديکال جنبش همجنس گرايان بود.
يعنی همان مفهومی که به دليل ادغام بخش بزرگی از اين جنبش در
ساختار نمادين کشورهای نمايشی _ دموکراتيک غربي، از معنای راديکال
خود تهی شده است. برگزاری اين تظاهرات تاکيدی بر معنای سرا پا
سياسی و راديکال مسئله ی همجنس گرايان بود.
زنان جهان متحد شويد
دومين تظاهرات تدارکاتی فروم در استانبول مارش بزرگ زنان بود. اين
مارش پس از برگزاری چند نشست ويژه ی بررسی مسئله ی زنان و به ويژه
با تاکيد بر جنبش های زنان در کشورهای خاورميانه و پس از اجرای
دسته جمعی سرود انترناسيونال، در روز 30 می و يک روز پيش از آغاز
نشست استانبول در خيابان استقلال انجام گرفت. در اين مارش علاوه بر
فعالان جنبش زنان ترکيه و نيز زنان کرد، نزديک به سه هزار نفر از
فعالان جنبش زنان از کشورهای مختلف اروپايی و همچنين از ايران و
عراق حضور داشتند. شعارهای اصلی اين تظاهرات عبارت بود از «زن،
زندگي، آزادی»، «اگر زنان تغيير کنند جهان دگرگون خواهد شد» و
«زنان جنگ نمی خواهند».
ايرانی ها در فروم اروپايی ها
نشست استانبول می توانست فرصت مناسبی برای فعالان جنبش های اجتماعی
ايران باشد تا بتوانند با حضور در اين نشست هم تجربه ی متفاوتی از
مبارزه و گفتگو را تجربه کنند و هم با توجه به حساسيت های موجود در
مورد ايران، جنبش اعتراضی اخير و وضعيت جنبش های اجتماعی در ايران
قدمی در راه پيوند با مبارزه ی جهانی بردارند. با اين وجود کل حضور
ايرانی ها در نشست استانبول محدود شد به شرکت در تظاهرات و کنفرانس
های ديگران و البته برگزاری يک کنفرانس کوچک. کنفرانس نشريه ی
«منجنيق» هم به دليل اين که گردانندگان آن نتوانسته بودند هزينه ی
200 يورويی برگزاری نشست را تامين کنند، منتفی شد. ظاهرن حضور و
شرکت فعال در نشستی که بزرگترين نشست جنبش های اجتماعی مترقی
اروپايی محسوب می شود هيچ جذابيتی برای مبارزان ايرانی که انتظار
دارند همه ی جهان از مبارزه ی آنها حمايت کند، نداشت. اگر فعالان
داخل کشور بنا به هر توجيهی نخواستند يا نتوانستند در نشست
استانبول شرکت کنند اما جای خالی فعالان خارج از کشوری که برای
ارتباط و جلب پشتيبانی دولت ها و احزاب «رسمی» و شرکت در مراسم های
نمايشی و اخته شده ی رسمی مانند تظاهرات اتحاديه ها در اول ماه می
يا جشن اومانيته سر و دست می شکنند، به شدت محسوس بود
.
کنفرانس کوچک ايرانی ها هرچند در حاشيه ی فروم بود اما حضوری بود
در حد توانستن. در اين کنفرانس که در روز دوم نشست استانبول برگزار
شد، عادل مرادی در مورد وضعيت جنبش کارگری و جنبش دانشجويی در
ايران سخن گفت، نرگس در مورد وضعيت جنبش زنان ايران و پيران آزاد
در مورد سياست های اقتصادی نوليبرالی دولت احمدی نژاد. بحث مفصلی
که پس از سخنرانی سخنرانان درگرفت نشان می داد اگر اين حضور گسترده
تر بود و نيز برنامه ريزی شده تر امکان های بيشتری گشوده می شد.
ديپورت را متوقف کنيد
روز دوم نشست استانبول همچنين همراه بود با سازماندهی يک تظاهرات
چند صد نفره از سوی گروهی از آنارشيست ها و يک گروه از تروتسکيست
های ترک در دفاع از حقوق پناهجويان. شعار اصلی اين تظاهرات که از
ايستگاه مترو به سوی «يابانجی شعبه» يا همان زندان مخصوص اتباع
خارجی در استانبول انجام گرفت، «نه مرز، نه کشور/ ديپورت را متوقف
کنيد» بود. در مقابل زندان تظاهرات کننده گان در حالی که از سوی
پليس و ماموران امنيتی ترک دوره شده بودند به زبان های فارسي،
ترکي، کردي، فرانسه و انگليسی با زندانيان سخن گفتند و زندانيان
نيز از پشت ميله ها با ابراز احساسات پشتيبانی خود را از اين حرکت
نشان می دادند. در اين زندان صدها نفر از کشورهای مختلف به جرم
اقامت غيرقانونی در ترکيه و يا تلاش برای خروج غيرقانونی از خاک
ترکيه در حبس به سر می برند. به گفته ی زندانيان تعداد زيادی کودک
نيز در بند زنان اين زندان در کنار مادرانشان زندانی شده اند.
زندانيان يابانجی شعبه از کوچک ترين امکانات بهداشتی و آسايشی بی
بهره اند و برخی از آنها ماه هاست در اين زندان به سر می برند. به
گفته ی يکی از زندانيان اکثر آنها دچار بيماری های جسمی و روانی
شده اند و برخورد پليس ترکيه با آنها به شدت خشن است. در پايان
تظاهرات گروه های ترک سازمان دهنده اعلام کردند از اين پس ماهی يک
بار چنين تظاهراتی برگزار خواهد شد و اين کار تا زمانی که يابانجی
شعبه تعطيل شود، ادامه خواهد داشت.
دريای سياه در عصيان است
«دريای سياه در عصيان است» نام يک گروه کوچک آنارشيستی _ ضد
ناسيوناليستی ترک است که در برگزاری نشست استانبول بسيار فعالانه
حضور داشت و نيز در برگزاری چند تظاهرات فروم. اين گروه خودش را در
کافه ی کوچکی به نام «کافه 260» در پس کوچه های خيابان استقلال
سازماندهی می کند و مقداری از سود کافه را هم به عنوان کمک برای
ارتش آزاديبخش زاپاتيست ها می فرستد. در اين کافه علاوه بر ابزار
ويژه ی تظاهرات نظير بلندگو و پلاکارد، تعداد زيادی نشريه و بيانيه
نيز روی ميزها و در دسترس عموم قرار دارد و هر زمانی که سری به اين
کافه بزنيد با نيروهای داوطلبی مواجه خواهيد شد که در کافه کار می
کنند. فضای آلترناتيو در ترکيه در چنين مکان هايی در حال شکل گرفتن
است.
ترکيه از آن ترک ها نيست
حضور آشکار کردها در همه ی چند تظاهرات حاشيه يی فروم نيز شايد
اتفاق بی سابقه يی در ترکيه باشد. تعداد زيادی از مادران کشته گان
کردستان ترکيه با روسری های سفيد و عکس فرزندانشان در مارش زنان و
نيز تظاهرات بزرگ فروم شرکت کردند. تنها گروهی که به شدت توسط
نيروهای پليس ضدشورش و نيروهای امنيتی لباس شخصی کنترل می شدند، صف
تظاهرات کننده گان کرد بود که شعار می دادند: «ما صلح و آرامش می
خواهيم». در روز آخر فروم بود که يکی از برگزارکننده گان اعلام کرد
به تحريک احزاب دست راستی ترکيه قرار است از سازمان دهنده گان فروم
به دليل حضور کردها در مراسم شکايت شود. بلافاصله بعد از اتمام
نشست استانبول نيز «حزب چپ ترکيه» به رهبری بلنت اجويت و متحد
بلافصل سوسيال دموکرات های اروپايی کمپينی برای اجرای حکم اعدام
عبدالله اوجالان راه انداخت و اعضای خود را به خيابان ها فرستاد تا
برای اجرای اين حکم امضا جمع کنند. آنها شعار می دادند: «ترکيه از
آن ترک هاست» يعنی خواسته يی که با حضور کردها پوچی آن ثابت شده
يود.
دريای پرچم های سرخ
تظاهرات بزرگ فروم اجتماعی اروپا در روز سوم ژوئن پايان بخش رسمی
نشست استانبول بود. هزاران نفر از کشورهای مختلف و با شعارهای
گوناگون در کنار هم خيابان های استانبول را زير پا گذاشتند تا نشان
دهند هنوز هستند کسانی که برای ساختن جهان ديگری که ممکن است
مبارزه می کنند. از مارکسيست _ لنينيست ها تا اتحاديه های کارگري،
از تروتسکيست ها تا مائوئيست ها، از آنارشيست ها تا فمينيست ها، از
مدافعان حقوق همجنس گرايان تا فعالان محيط زيست، از چريک های سابق
تا شبکه های جوانان آلترناتيو همه و همه در کنار هم به خيابان
آمدند و رويای جهانی ديگر را صيقل زدند. آری جهان ديگری هنوز ممکن
است.
23 تیر 1389 17:30
_______________________________________________________
|
