تاریخ انتشار :20.03.2021

جمهوری خواهی رضا پهلوی، حرکتی درست با تاخیر بسیار طولانی

ایرج شكری

اخیرا صدای رضا پهلوی در یک سخنرانی در اینترنت منتشر شده که در آن حرفهایی زده که به نظرم منسجم و با نتیجه گیری مشخص است و مهم ترین نکته آن نسبت مواضع قبلی اش آن است که او خودش را جمهوری خواهی معرفی کرده است که برای بر قراری نظام سیاسی مبتنی بر انتخاب مردم تلاش می کند و تاکید بر این که باید از تفکر «فرد محور» خارج شد و تفکر «سیستم محور» و «نهاد سازی» را پیش گرفت. نگارنده این سطور قبلا در ده - یازده سال پیش! تقریبا همین موقع سال در دو مطلب به فاصله یک سال از یکدیگر (29 فروردین89 و دوم فرودین 90) به نقد اظهارات و مواضع او از جمله موضعگیری او برابر منتقدان پرداخته بودم و در مطلبی که در دوم فروردین 90 روی اینترنت قرار گرفت و انتقادی بود در مورد اظهارات او در برنامه تلویزیونی پارازیت، یاد آور شده بودم«… چون قرار است ما رضا پهلوی را بر اساس عملکرد خودش قضاوت کنیم، وارد بحث دوران آریامهری نمی شوم. اما نکته یی را که باید مورد تاکید قرار داد و بی اعتنایی رضا پهلوی به آن به زیان خودش است این است که تا زمانی که او می خواهد از گذشته و از پدرش میراث ببرد، به ناچار سایه و لاشه آن گذشته وحشتناک هم روی سر او خواهد افتاد و او را از پاسخگویی به مسئولیت پدرش در آن همه بیدادی که به مردم روا داشت گریزی نیست.

رضا پهلوی چون نمی تواند و شهامت اخلاقی آن را ندارد که عواطفش به پدر دیکتاتور و علاقه و نوستالژی به دوران سلطنت را فدای عدالت در حق مردمی که در دوران پدرش ستم دیده و قربانی داده اند، بکند، روشی پیش خواهد گرفت که در برنامه پارازیت پیش گرفت، یعنی تحریف حقایق و نادان و احمق شمردن مخاطبان. ولی اگر واقعگرا باشد و بپذیرد که دیگر نظام سلطنتی در هیچ شکلی در ایران نمی تواند آلترناتیو باشد، و اعلام کند که خواهان استقرار یک نظام جمهوری سکولار در ایران است، آن وقت آن چه از ویژگی سکولار دوران گذشته که دروغ هم نیست و در خاطره ها باقی است(به آنچه اشاعه ابتذال در آن دوران گفته می شد حالا کاری نداریم) می تواند پشتوانه این ادعای او باشد و در مورد گذشته یی که او نقشی در آن نداشته است، به شرطی که از خود در مورد آن سلب مسئولیت بکند و به توجیه ناروائیها دوران سلطنت پدرش نپردازد، می تواند از آسان گیری افکار عمومی برخوردار شود…» و در پایان نتیجه گرفته بودم که « بنا بر این فکر می کنم اگر رضا پهلوی بخواهد قدمی واقعگرایانه و عملی در راه همکاری با گروههای اپوزیسیون بردارد، تنها اقدام ممکن اعلام کنار گذاشتن آلترناتیو پادشاهی و تلاش برای استقرار جمهوری سکولار است».

حالا بعد از ده سال به نظر می رسد به خاطر مجموعه اتفاقاتی که افتاده و بی نتیجه بودن سیاست های آلترناتیوسازی با مرکزیت او و بازگشت به نظام سلطنتی؛ به این نتیجه رسیده است که خود را بی جهت بارکش میراث و گذشته یی که هوداران در عالم هپروت او اصرار دارند که او بِکشد و از آن جز هدر دادن وقت و انرژی چیزی حاصل نمی شود، نکند. در واقع این اولین گام سیاسی درست او بعد از چهل سال است. حالا می شود این سوال را مطرح که حاصل عملکرد جناب ایشان در 10 سال گذشته(از زمان نکارش مقاله نگارنده) چه بوده است. ایا نمی توانست این گام را همان زمان بردارد، و اگر برداشته بود امکان ارتباط بیشتر و گسترده تر با نیروهایی جمهوریخواهی که سایه و شبهه سلطنت خواهی مانع بزرگ ارتباط با او بود، به وجود نمی آمد؟ البته مساله رویکرد و مواضع درست و میهنی پرستانه و عدالتخواهانه نسبت رویدادها و عملکرد دوران پهلوی هم چنان از موانع سر راه است ولی گام برداشته شده از سوی رضا پهلوی هم برای خودش خوب است چون بالاخره بفرض اگر همه دور او را خالی بکنند می تواند مثل شاهزاده هری به زندگی عادی اش برسد و هم برای آن عناصر متوّهمی که حاظر به بیرون آمدن هپروت خود نیستند خوب است. آنها می توانند بفهمند که دیگر وارث سلطنت پهلوی وجود ندارد. یا از بین خودشان یک «شاه» انتخاب می کنند و اجتماعات خودشان را تشکیل می دهند، یا آنها هم میروند پی زندگی خودشان.

پی گیر بودن آمریکا و اروپا در لاس زدن و بده بستان با رژیم و درز گرفتن مساله اقدامات تروریستی رژیم در اروپا و شاید فضایی که در پی مصاحبه تلویزیونی پر انعکاس پرنس هری (شاهزاده ای که خود را از قفس عضو خاندان سلطنتی بودن رهانید) و همسرش که در آن به انتقاد از رفتار خاندان سلطنتی و حتی اتهام رفتار نژاد پرستانه زدن به ملکه انگلیس با همسر پرنس هری، نیز در رها کردن آن میراثی که الوده به خیانت و جنایت کودتای آمریکایی – انگلیسی و ریختن خون مبارزان راه آزادی و عدالت بود، می تواند عامل موثری بوده باشد.

در این سخنرانی می شود دید که او نمی خواهد مثل آن دسته از ستایشگران دروان پهلوی که هوادار او هستند، ارزیابی های توّهم آلود و تعبیرهای غلط از بعضی از شعارها که در گوشه هایی از اعتراضات و تظاهرات مردم شنیده شده مثل شعار «رضا شاه روحت شاد» بکند. من قبلا در مورد این شعار نظرم را نوشته ام. این شعار به خاطر نفرت مردم از آخوندها از سوی مردم داده شده نه به تعبیر بعضی از «پهلویست ها» در ستایش آن دوران و آرزوی بازگشت به آن. دلیل این ارزیابی من هم این است که چون رژیم در برنامه های تبلیغاتی و در سریالها و فیلمهای ساخته شده در همین زمینه در طی این 4 دهه از ظلم و سرکوب رضاشاه نسبت به آخوندها زیاد حرف زده، مردم برای تحقیر آخوندها و ابراز نفرت به آنها از رضاشاه ستایش می کنند. اما طرفداران رژیم شاه از آن معنی دیگری ارائه می دهند که بیشتر شباهتی به فهم بی ربط آن دانش آموز ایلاتی از شعر «نیش عقرب نه از ره کین است، اقتضای طبیعتش این است» دارد:

 من بعد از پایان دانشگاه به خدمت سربازی رفتم و جزو آن گروه از «افسران وظیفه» مازاد بر احتیاج ارتش بودم که مامور خدمت در وزارت آموزش و پروش شدند که نیاز زیادی به معلم داشت. محل خدمت هم بر اساس قرعه تعیین می شد. محل خدمت من بخش نمین در 25 کیلومتری اردبیل بود. آموزش پرورش اردبیل در آن سال تحصیلی محل تدریس مرا در دبیرستانی در همان شهر تعیین کرد. من اتاقی در طبقه دوم خانه ای اجاره کردم که سه اتاق دیگر هم داشت که یکی در اجاره یک سپاهی ترویج و آبادنی بود که دکتر دامپزشکی بود از بچه های فومن و یکی هم در اجاره یک دیپلمه وظیفه اهل شیراز و یکی هم یک کارمند مجرد مخابرات آن شهر. آن دیپلمه وظیفه که گه گاه باهم گفتگو می کردیم. روزی تعریف می کرد که یکی از دوستان همشهری او که سپاهی دانش در قسمتی عشایری فارس بود نقل می کرد که روزی یکی از بازرسانی که برای برسی نتیجه کار سپاهیان دانش و پیشرفت آموزش به مدارس سرکشی می کردند، به محل خدمت او آمده بود. او از کتاب درسی شعر « نیش عقرب نه از ره کین است اقتضای طبیعتش این است» را خواند و از دانش آموزان پرسید کی میتواند معنی این شعر بگوید. می گفت به خاطر حضور بازرس بچه ها همه حواسشان بیشتر متوجه او بود و ساکت بودند اما یکی از بین انها که بیشتر شلوغ کن بود تا درس خوان، دستش را بلند کرد و بازرس هم گفت بگو و او گفت:

«آقا یعنی نیش عقرب دَم کینش نیست دَم کمرشه». حالا «پهلویست» نمی فهمند که شعار «رضا شاه روحت شاد» و شعار هایی از این قبیل، «نیش از ره کین» زدن مردم به آخوندها است نه به خاطر احساسات و تمایلات شاه دوستانه و «پهلوی» خواهانه شان، و تصور وجود چنان «مهر شاه»ی در مردم تصور پوچی است. آنجا هم که عناصری از رژیم مثل قالیباف؛ آن چماقدار دسته اوباش سازمان یافته توسط آخوند بهشتی در اوائل انقلاب برای حمله با سنگ و چماق و چاقو به میتنگها و راه پیمایی های گروههای سیاسی آن زمان همراه با شعارهای «برو گمشو کمونیست درد ما درد تو نیست» و «حزبتون حزب مچل رهبرتون لنین کچل»؛ که بعدا «ژنرال» و «سرادار» جنایتکار «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» شد، حرف از «رضا خان» زده اند و لزوم بکار گرفتن روش مقتدرانه در اداره امور و خود را داری توان انجام آن معرفی می کردند، این دیگر خیلی بی ربط و بی معنی است. بی معنی چون صدای مشکوکی که نه از دهان که از «دَم کمر یا…» خارج شده باشد و البته سبب تمسخر صاحب صداست!


 ۱۸ مارس ۲۰۲۱

https://iradj-shokri.blogspot.com

 

________________________________________________________

توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام دریافت نمیشود.