|
تاریخ انتشار:03.10.2013
رابطه با
آمریکا و موانع پیش رو
فریبرز سروش
بعد از اشغال سفارت آمریکا در ۱۳۵۸، مساله رابطه آشکار با ایالات
متحده و یا مذاکره علنی با مقام‌های آمریکایی به تابویی رفع ناشدنی
در جمهوری اسلامی تبدیل شد.
هنوز صحنه بالا رفتن گروهی از دانشجویان مسلمان پیرو خط امام از
دیوارهای سفارت ، اشغال آن و نادیده گرفتن مصونیت دیپلماتیک
کارمندان و دیپلمات‌های سفارت و نیز بستن چشم‌بند به آن‌ها در
اذهان میلیون‌ها آمریکایی نقش بسته است. تولید و نمایش فیلم
سینمایی «آرگو» نیز، نماهایی فراموش شده را باز به یاد آمریکایی‌ها
انداخت.
گروگان‌گیری سال ۱۳۵۸، هنوز از خاطره‌های آمریکایی‌ها محو نشده و
رئیس جمهوری آمریکا نیز در سخنرانی اخیرش در سازمان ملل از آن یاد
کرد.
بسیاری معتقدند که تا زمان آزاد شدن سفارت آمریکا از دست
اشغال‌گران فعلی‌اش، یعنی سپاه پاسداران، آغاز مجدد رابطه میان دو
کشور چندان معنایی نخواهد داشت. منابعی در تهران می‌گویند که دولت
روحانی در تلاش است به هر نحوی از این مانع بزرگ عبور کند. آزاد
شدن این گروگان، شاید اندکی به طول بیانجامد.* سپاه به عنوان یکی
از بزرگ‌ترین گروگان‌گیران رابطه ایران و آمریکا، به راحتی اجازه
عبور هواداران برقراری رابطه را از موانع موجود، نخواهد داد.
تعدادی از کسانی که خواهان بازگشت رابطه دو کشور به وضعیت پیش از
اشغال سفارت آمریکا بودند، هزینه‌های بسیاری داده‌اند. با این حال،
رابطه پنهانی از طریق کانال‌های نامرئی همیشه وجود داشته است.
کسانی هم که مزاحم برخی رابطه‌های پنهانی می‌شدند نیز هزینه‌های
سنگینی پرداختند. سید مهدی هاشمی برادر داماد آیت الله منتظری کسی
بود که با پرده برداشتن از ماجرای معاملات تسلیحاتی میان ایران و
اسراییل با واسطه آمریکا، جان خود را هم از دست داد. وقتی در
نشریه‌ی لبنانی الشراع، ماجرای ورود مک فارلین به تهران لو رفت، در
ایالات متحده نیز بحرانی برای دولت ریگان ایجاد شد.
از آن سال‌ها تا به امروز، گاه و بی‌گاه موضوع از سرگیری رابطه با
آمریکا در ایران و نیز در ایالات متحده مطرح شده است و هر دو طرف
اما و اگرها و پیش شرط‌هایی برای این‌که بر سر میز مذاکره بنشینند
ارائه کرده‌اند.
برابر آنچه در سال هشتاد وشش و در روزنامه فرامنطقه‌ای الحیات
منتشر شد دولت‌مردان ایرانی در آن سال پنج شرط اصلی خود برای
مذاکره با آمریکا را این‌گونه مطرح کردند:
یک- پنج دیپلمات ایرانی که توسط نظامیان آمریکایی در شهر اربیل
دستگیر و زندانی شدند آزاد شوند
دو- رفع انسداد منابع مالی بلوکه شده ایران در آمریکا
سه- حصول توافقی در مورد دیدار وزاری خارجه دو کشور با اکید بر
لزوم بررسی تمام موارد مورد اختلاف طرفین با تاکید بر پرونده
هسته‌ای و عدم اکتفا به موضوع عراق
چهار- تضمین اجرایی شدن موارد مورد توافق از سوی آمریکا
پنج- ایجاد زمینه برای رسیدن طرفین به توافق در مورد موضوعات
منطقه‌ای از جمله مسایل عراق، افغانستان، لبنان و فلسطین
در آن مقطع زمانی آمریکایی‌ها به همکاری ایران برای حل مساله
درگیری‌های داخلی در عراق نیازمند بودند، همکاری‌هایی که هیچ‌گاه
از حد کارشناسان وزارت‌خانه‌های .خارجه دو کشور ایران و آمریکا
فراتر نرفت
نگاهی در گذشته نشان می‌دهد که بیش از هر کسی در میان دولت‌مردان
جمهوری اسلامی، این آیت الله هاشمی رفسنجانی بوده که علاوه بر
تمایل برای برقراری رابطه مستقیم، به ارسال پالس‌ها و پیام‌های گاه
و بی‌گاه فرستادگانی را نیز برای مذاکره روانه کرده است، با این
وجود در زمان احمدی‌نژاد نیز وی تلاش‌هایی را برای برقراری ارتباط
انجام داد و گفته می‌شود در طی ۹ بار سفر به نیویورک، بارها تقاضای
ملاقات با مسوولان کاخ سفید را مطرح کرده که هیچ کدام مورد موافقت
قرار نگرفته .است
مساله تحریم‌های همه جانبه برای مقابله با برنامه‌های هسته‌ای
جمهوری اسلامی، دامنه گسترده‌ای از کالا و خدمات و مبادلات اقتصادی
را دربر می‌گیرد. دولت جدید در تلاش است که با تغییر فضا، شرایط را
برای کاهش و یا از میان برداشتن تحریم‌های فلج کننده فراهم کند،
اما این مساله با مقاومت‌هایی در ایران و آمریکا موجه شده و خواهد
شد.
در همان زمان که زمزمه هایی مبنی بر تلاش احمدی نژاد و همراهانش
برای مذاکره با آمریکایی‌ها مطرح بود، بارها و بارها از تریبون‌های
گوناگون در داخل کشور عنوان شد که تصمیم گیرنده برای رابطه داشتن
یا نداشتن با آمریکا فقط رهبری است و این مساله از حدود اختیارات
رییس جمهوری خارج است و بلافاصله بعد از آن پیش شرط‌ها و شروط اصلی
جمهوری اسلامی مطرح و گفته می‌شد اگر آمریکایی‌ها حسن نیت دارند با
برآورده ساختن خواست‌های ما در عمل آن را نشان دهند
بعد از کنار رفتن احمدی‌نژاد، گویی وضع به گونه‌ی دیگری رقم خورد.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جدید جمهوری اسلامی در یک چرخش
آشکار، افسانه خوانده شدن هولوکاست توسط رهبری را، اشتباه مترجم
دانست و نسل کشی یهودیان را محکوم کرد. در نماز جمعه که به نوعی
تریبون رسمی نظام و مبلغ سیاست‌های رهبری است، گفته می‌شود که مرگ
برآمریکا آیه قرآن نیست که نشود آن را تغییر داد، و فرماندهان عالی
رتبه سپاه نیز مساله تماس‌های برقرار شده و همین‌طور سخنرانی
روحانی را نشانه اقتدار جمهوری اسلامی دانسته‌اند.
سردار جعفری فرمانده کل سپاه با آن‌که به نسبت به انجام گفتگوی
تلفنی میان روحانی و اوباما معترض است، در همین خصوص گفته است: «آقای
روحانی و هیات همراه‌شان در این سفر نشان دادند که الحمدالله روی
اصول ایستاده‌اند و در مسیر انقلاب اسلامی، چارچوب ها و سیاست‌های
نظام و مقام معظم رهبری حرکت می‌کنند.»
در آن سوی ماجرا نیز تندروهای آمریکایی هستند که برای دولت و رییس
جمهورشان شروطی به منظور مذاکره مستقیم با ایران تعیین کرده‌اند
سناتور جمهوری‌خواه «تد کروز» به سی‌ان‌ان گفته است لایحه‌ای در
دست تهیه است تا بر اساس آن از اوباما خواسته شده تا زمانی که
ایران دو پیش شرط تعیین شده توسط آمریکایی‌ها را نپذیرفته با
روحانی دیدار نکند.
به گفته سناتور کروز این دو پیش شرط عبارتند از به رسمیت شناختن
حکومت اسراییل توسط جمهوری اسلامی و آزادی بدون قید و شرط تمامی
اتباع آمریکایی که در زندان‌های ایران هستند.
در ایران نیز مخالفان رابطه با آمریکا بی‌کار نماندند و درست در
روز ورود روحانی به تهران با ایجاد تجمع و سردادن شعارهایی در
محکومیت آمریکا و روحانی به سمت رییس جمهوری گوجه فرنگی و لنگه کفش
پرتاب کردند و خشم خود را نشان دادند.
به هر تقدیر به نظر می رسد کلاف سردرگم و پر از گره های کور رابطه
با آمریکا به سادگی قابل گشودن نخواهد بود و اگر هم گشایشی در این
امر پدیدار شود، چندان به نفع جمهوری اسلامی تمام نخواهد شد، زیرا
در شرایط اضطرار و زیر بار کمر شکن تحریم‌های همه جانبه جمهوری
اسلامی با کنار گذاشتن شعار هایی که از آنان به عنوان اصول خود یاد
می‌کرده دست دوستی به سمت آمریکا دراز کرده و پر واضح است که
آمریکایی‌ها سعی خواهند کرد تا بیشترین بهره را از این موقعیت به
نفع خود ببرند.
ــــــــــــــــــــــ
مانع نمادین؛ سایه سپاه روی «لانه جاسوسی*»
یک منبع مطلع به خودنویس گفت که در حال حاضر، حسین فریدون مسوول
گفتگو با مقام‌هایی از سپاه پاسداران برای واگذاری محل سفارت
آمریکا به دولت هستند تا جمهوری اسلامی به عنوان نشان حسن نیت، این
مکان را از اشغال اعضای سپاه پاسداران خارج کند.
به گفته منبع خودنویس، اعتراض دیروز سردار جعفری به انجام گفتگوی
تلفنی با اوباما با این مساله بی‌ارتباط نبوده است.
ساختمان و محوطه سفارت آمریکا از ۱۳ آبان ۱۳۵۸ تاکنون در اختیار
ایالات متحده آمریکا نبوده است.
_______________________________________________________
توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام
دریافت نمیشود.
|
