|
شورش جهانی: آیا بینظمی در راه است؟
ویلیام رابینسون
برگردان : حبیب بکتاش
الیتهای جهانی سرگردان و در موضع تدافعی هستند و در
باطلاقی فرو میروند که خود ساخته اند
در حالی که بحران سرمایه داری جهانی از کنترل خارج میشود، بنظر میرسد که
قدرتهای جهانی سرگردان هستند و قادر به ارائه راه حلهای قابل دوام نیستند.
از قتل و عام دهها معترض جوان مصری توسط ارتش مصر تا سرکوب وحشیانه جنبش
اشغال در ایالات متحده تا توپهای آب استفاده شده توسط پلیس میلیتاریزه شده
در شیلی، دولتها و طبقات حاکمه ناتوان از عقب زدن موج شورش مردمی جهانی
هستند و مجبورند به سرکوب هر چه عمومیت یافته تری متوسل بشوند.
بعبارت ساده تر، نابرابری های عظیم ساختاری اقتصاد سیاسی جهانی دیگر
نمیتوانند از طریق مکانیسمهای کنترل اجتماعی جلب توافق تحت کنترل در آیند.
طبقات حاکمه مشروعیت خود را از دست داده اند؛ ما شاهد در هم شکستن رهبری (هژمونی)
طبقه حاکمه در یک سطح جهانی هستیم.
برای فهمیدن انیکه چه اتفاقی در دهه دوم قرن جدید میافتد ما احتیاج داریم
که تصویر بزرگتر را در یک زمینه تاریخی و ساختاری ببینیم. الیت جهانی
امیدوار بودند که "رکود بزرگی" که با بحران وام مسکن شروع شد و سقوط سیستم
مالی جهانی در سال 2008، یک رکود سیکلیک (دوره ای) خواهد بود که میتوانست
از طریق کمک مالی دولتی و بسته های محرک اقتصادی حل شود. اما این روشن شده
است که این یک بحران ساختاری هست. بحرانهای سیکلیک اتفاقات دوره ای مستمری
هستند (مثل سریالهای تلویزیون. مترجم) در سیستم سرمایه داری که حدودا یک
بار در هر دهه اتفاق میافتند و معمولا 18 ماه تا دو سال دوام میاورند.
بحرانهای اقتصادی جهانی در سالهای اولیه دهه های 1980، 1990، و قرن 21
اتفاق افتادند.
بحرانهای ساختاری عمیقتر هستند؛ حل آنها احتیاج به تغییرات ساختاری بنیادی
در سیستم دارد. حل و فصل بحرانهای ساختاری قبلتر در سالهای 1890، 1930، و
1970 از طریق یک بازسازی در سیستم اتفاق افتاد که مدلهای جدید سرمایه داری
را بوجود آوردند. "حل و فصل شدند" به این معنا نیست که مسائل پیش روی
اکثریت جامعه انسانی تحت سیطره سرمایه داری حل شدند، بلکه به این معناست که
بازسازی سیستم سرمایه داری در هر مورد بر محدودیتهای از سر گیری انباشت
سرمایه در سطح جهانی غالب شد. بحران سالهای 1890 در مراکز سرمایه داری
جهانی از طریق صدور سرمایه و یک دور جدید گسترش امپریالیستی حل و فصل شد. "
رکود بزرگ" سالهای 1930 از طریق بکار گیری انواع سوسیال دموکراسی هم در
شمال و هم در جنوب حل و فصل شد – ولفیر (دولت رفاه)، دولتهای مردمی، یا
سرمایه داری توسعه که باز توزیع ثروت، ایجاد بخشهای عمومی، و کنترل دولتی
بازار را در بر میگرفت.
گلوبالیزاسیون (جهانی شدن) و بحران ساختاری جاری
برای فهمیدن بحران جاری ما نیاز داریم که به بحران 1970 برگردیم. مرحله
گلوبالیزاسیون دنیای سرمایه داری که ما اکنون در آن هستیم خود از پاسخ
آژانسهای مشخص به این بحرانهای قبلی حاصل میشود، بخصوص از پاسخ به بحران
1970 سوسیال دموکراسی، یا بعبارت تکنیکی تر، از فوردیسم-کینزینیسم، یا از
سرمایه داری باز توزیعی. در پی آن بحران، بعنوان یک استراتژی طبقه سرمایه
دار فراملیتی و نمایندگان سیاسی آن برای بازسازی قدرت طبقاتی خود با رها
شدن از محدودیتهای ملی-کشوری در برابر انباشت، سرمایه جهانی شد. (فوردیسم
به سیستم اقتصادی و اجتماعی اطلاق میشود که در دوره هنری فورد بکار گرفته
شد. در این مدل تاکید میشود که کارگران دستمزدهای بالا داده شوند تا
بتوانند با خرید کالاهای تولید شده محرک رشد اقتصادی باشند. او از 1863 تا
1947 زنده بود و صاحب ماشین سازی مشهور فورد است. کینزینیسم به مدل اقتصادی
بعد از جنگ جهانی دوم تا اواسط 1970 اطلاق میشود که به سهم قابل توجه دولت
و کنترل دولتی در اقتصاد تاکید داشت. جان مینارد کینز بانی این مدل بود و
بحثش این بود که تصمیمات بخش خصوصی اقتصاد گاهی منجر به بیکفایتی اقتصادی
میشود. مترجم). این محدودیتها، به اصطلاح "سازش طبقاتی"، از طریق دهه ها
مبارزه توده ای در سرتاسر دنیا توسط طبقه کارگر و مردم در محدوده ملی تحمیل
شده بودند. اما طی دهه های 1980 و 1990 الیت هایی که گرایش جهانی داشتند
قدرت دولتی را در بیشتر کشورهای دنیا در دست گرفتند و از این قدرت برای
پیشبرد گلوبالیزاسیون سرمایه داری از طریق مدل نئولیبرال استفاده کردند.
گلوبالیزاسیون و سیاستهای نئولیبرال (سیاستهای بازار آزاد) فرصتهای وسیعی
برای انباشت سرمایه فراملیتی در دهه های 1980 و 1990 باز کرد. انقلاب
کامپیوتری و تکنولوژی اطلاعاتی و پیشرفتهای تکنولوژیک دیگر به سرمایه
فراملیتی نوظهور کمک کرد تا دستاوردهای عمده ای در میزان تولید بدست آورد و
در سرتاسر دنیا کار و کارگر را بازسازی کند، انعطاف پذیر کند و ریزش دهد.
این، بنوبه خود، دستمزدها را پایین آورد، از امکانات اجتماعی زد، و انتقال
درآمد به سرمایه و به بخشهای با مصرف زیاد را در تمام دنیا تسهیل کرد که
بازارهای جدیدی بوجود آورد و سوخت برای رشد اقتصادی فراهم کرد. در مجموع،
گلوبالیزاسیون یک گسترش عظیم وسیع و شدیدی را برای سیستم اقتصادی ممکن کرد
و یک دور انباشت دیوانه وار سرمایه را شروع کرد که مایه جبران (کاهش) بحران
1970 شد که موجب پایین آمدن سود و فرصتهای سرمایه گذاری شده بود.
اما، مدل نئولیبرال همچنین موجب یک پولاریزاسیون (دو قطبی شدن) اجتماعی
جهانی غیر قابل انتظار شده است. مبارزات شدید (خشن) اجتماعی و طبقاتی جهانی
در قرن بیستم قادر شده بودند میزانی از کنترل اجتماعی را بر سرمایه تحمیل
کنند. طبقات مردمی (اجتماعی)، به نسبتهای متفاوت، قادر بودند سیستم را
وادار کنند که آنچه که ما باز تولید اجتماعی میخوانیم را با انباشت سرمایه
پیوند بزنند. آنچه که طی گلوبالیزاسیون اتفاق افتاده اینست که رابطه منطق
انباشت با با بازتولید اجتماعی قطع شده است، که موجب رشد بیسابقه نابرابری
اجتماعی و بحران تشدید یافته بقا برای میلیونها انسان در دنیا گشته است.
اثرات فقر آوری که توسط گلوبالیزاسیون افسار گسیختند تخاصمات اجتماعی و
بحرانهای سیاسی را بوجود آورده اند که اکنون کنترل آنها برای سیستم سختتر و
سختتر میشود. شعار "ما 99 درصد هستیم" از این واقعیت ریشه میگیرد که
نابرابریهای جهانی و فقر آوری از زمان شروع گلوبالیزاسیون سرمایه داری در
دهه 1980 به اینور بطور وسیعی تشدید شده اند. اقشار وسیع انسانیت حرکت رو
به پایین را در دهه های اخیر تجربه کرده اند. حتی آی. ام. اف. (صندوق بین
المللی پول) مجبور شد که در گزارش سال 2000 خود اعتراف کند که " در دهه های
اخیر، تقریبا یک پنجم جمعیت دنیا عقبگرد داشته اند. این مسلما یکی از
بزرگترین شکستهای اقتصادی قرن بیستم میباشد."
پولاریزاسیون اجتماعی جهانی مسئله مزمن انباشت بیش از حد را تشدید میکند.
انباشت بیش از حد به متمرکز شدن ثروت در شمار کمتر و کمتری از دستها اشاره
دارد، بطوریکه بازار جهانی قادر به جذب تولید جهانی نیست و سیستم دچار رکود
میشود. بر زمین گذاشتن بار پف کرده و گسترش یابنده ارزش اضافه برای سرمایه
داران فراملیتی سختتر و سختتر میشود – آنها نمیتوانند منابع لازم برای
سرمایه گذاری پیدا کنند تا سود جدید تولید کنند؛ بنابر این سیستم وارد یک
رکود میشود یا بدتر از آن. در سالهای اخیر طبقه سرمایه دارفراملیتی به
انباشت میلیتاریزه شده، به سپکولاسیون (سرمایه گذاری پر خطر و بدون تضمین
سود آوری یا سرمایه گذاری سوداگرانه) مالی دیوانه وار و به استقبال از
پایین آوردن اقتصاد عمومی برای بقای سود آوری در مقابل انباشت بیش از حد
روی آورده است.
در حالی که تاریخ حمله سرمایه فراملیتی علیه طبقات عمومی (اجتماعی) و
کارگری به بحران دهه 1970 برمیگردد و شدیدتر شده است، "رکود بزرگ" سال 2008
از چند لحاظ یک نقطه عطف بود. علی الخصوص، این بحران ضمن گسترش خود، شرایط
دورهای جدیدی از ریاضت کشی جهانی وحشیانه، انعطاف بیشتری نیروی کار، کم
کاری و بی کاری بشدت فزاینده و غیره را بوجود آورد. سرمایه مالی فراملیتی و
عوامل سیاسی آن بحران جهانی را مورد استفاده قرار دادند تا ریاضت کشی
وحشیانه ای را تحمیل کنند، اقدام به تخریب هر آنچه از سیستم رفاه مانده بود
و دولتهای اجتماعی در اروپا و آمریکای شمالی و سایر جاها کنند، ارزش (اضافی.
مترجم) بیشتری از کارگران بچلانند، مستقیما از طریق استثمار شدیدتر و غیر
مستقم از طریق سرمایه مالی دولتی. تخاصم اجتماعی و سیاسی در پی بحران سال
2008 در سرتاسر جهان اوج گرفته است.
با اینحال، سیستم قادر به بهبود یافتن نبوده است و عمیقتر در آشفتگی (هرج و
مرج) فرو میرود. الیت های جهانی نمی توانند تناقض های انفجار آمیز را کنترل
کنند. آیا مدل نئولیبرال وارد یک مرحله پایانی میشود؟ این یک امر حیاتی هست
که ما بفهمیم که نئولیبرالیسم تنها یک مدل از سرمایه داری جهانی هست؛ اینکه
بگوییم نئولیبرالیسم در بحران نهایی هست به این معنی نیست که سرمایه داری
جهانی در بحران نهایی هست. این احتمال وجود دارد که سیستم از طریق یک
بازسازی ساختاری جدید به بحران و شورش توده ای پاسخ خواهد داد که منجر به
یک مدل متفاوتی از سرمایه داری جهانی خواهد شد – شاید یک کینزینیسم جهانی
که شامل باز توزیع ثروت فراملیتی و کنترل فراملیتی سرمایه مالی باشد؟ آیا
نیروهای شورشی طبقات پایین از طریق حل شدن در یک نظم سرمایه داری اصلاح شده
خنثی خواهد شد؟
یا اینکه ما بطرف یک بحران سیستمیک سیر میکنیم؟ یک بحران سیستمیک بحرانی
هست که در آن راه حل بحران لازمه اش پایان خود سیستم است، یا از طریق
جانشینی و ایجاد یک سیستم کاملا جدید، یا بطرز خطرناکتری، سقوط سیستم.
اینکه یک بحران ساختاری به یک بحران سیستمیک تبدیل میشود یا نه بستگی دارد
به اینکه چگونه نیروهای اجتماعی و طبقاتی به آن پاسخ میدهند – بستگی دارد
به پروژه های سیاسی که پیش رو قرار میدهند، و همانطور به عوامل احتمالی که
از پیش قابل پیش بینی نیستند، و به شرایط اوبژکتیو (عینی). در حال حاضر پیش
بینی نتیجه بحران غیر ممکن است. اما، چند چیز در باره بحران جهانی جاری
روشن است.
لحظه جاری
اول، این بحران از چند جنبه شبیه بحرانهای ساختاری قبلی سالهای 1930 و 1970
است، اما چند مشخصه نیز وجود دارند که مخصوص بحران حاضر هستند:
این سیستم بسرعت دارد به حد اکولوژیک بازتولید خود نزدیک میشود. ما با شبح
واقعی پایان یافتن منابع و فاجعه محیط زیست روبرو هستیم که تهدید سقوط
سیستم را در بر دارد.
.... اندازه وسایل خشونت و کنترل اجتماعی بی سابقه است. جنگهای کامپیوتریزه
شده، هواپیماهای بدون سرنشین (دروون)، بمبهای پناهگاه شکن، جنگ ستارگان، و
غیره سیمای افزار جنگی را تغییر داده اند. جنگ برای کسانی که در انتهای
گیرنده حملات نظامی نیستند نرمال و بهداشتی شده است. همچنین تمرکز کنترل بر
رسانه ها، تولید سمبلها، تصاویر و پیامها در دستهای سرمایه فرامیلیتی
بیسابقه است. ما به نظارت تمام نما (پان آپتیکال) و کنترل ذهن اورولی رسیده
ایم. (جورج اورول نویسنده و ژورنالیست بریتانیایی هست که با کتاب طنز مزرعه
حیوانات و کتاب داستانی بنام 1984 مشهور است. او در این کتاب در باره یک
جامعه ای صحبت میکند که تمام شهروندان زیر نظر حکومت هستند و تما م افکار و
فعالیتهای آنها کنترل میشود. دنیای سرمایه داری غرب جامعه شوروی و بلوک شرق
را یک جامعه اورولی بوصیف میکرد. الان این شبح خود آنها را شکار میکند.
اورول از 1903 تا 1950 زندگی کرد. مترجم).
.... ما داریم به حد گسترش وسیع سرمایه داری میرسیم، به این معنی که دیگر
مناطق قابل توجهی وجود ندارند که بتوانند به سرمایه داری جهانی ادغام شوند.
تبدیل روستاها به شهرها حالا تماما پیش رفته است، و کالائی کردن روستاها و
مناطق غیر سرمایه داری و کمتر سرمایه داری تشدید یافته است، یعنی مثل
گرمخانه برای رشد سریع سرمایه تبدیل شده اند، بطوریکه گسترش شدید به اعماقی
دست مییابد که بی سابقه است. مثل دوچرخه سواری، سیستم سرمایه داری باید
بطور مداوم گسترش بیابد و الا سقوط میکند. حالا سیستم به کجا گسترش میتواند
بیابد؟
.... رشد یک جمعیت مازاد عظیم وجود دارد که در مناطق فقیر نشین اسکان
مییابند، از اقتصاد تولیدی الینه میشوند، به حاشیه ها پرت میشوند، و در
معرض بحران بقا و کنترل سیستمهای پیچیده اجتماعی قرار میگیرند – در چرخه
مرگبار ناداری-استثمار-محرومیت. این مسئله بشیوه های جدیدی خطر فاشیسم قرن
بیست و یکم و دورهای جدیدی از نسل کشی برای کنترل مازاد جمعیت و شورش
بالقوه یا بالفعل آنها را بالا میبرد.
.... یک گسست وجود دارد بین اقتصادی که جهانی میشود و سیستم قدرت سیاسی
مبنی بر دولتهای ملی. دستگاههای دولت فراملی بدوی (رشد نیافته) هستند و
قادر نبوده اند نقش آنچه را که جامعه شناسان هژمون (رهبر) می نامند را بازی
کنند، یا یک دولت ملی که بحد کافی قدرت و مسئولیت برای سازماندهی یا باثبات
کردن سیستم داشته باشد. دولتهای ملی نمیتوانند بادهای پرصدای یک اقتصاد
جهانی افسارگسیخته را کنترل کنند؛ دولتها با بحران فزاینده مشروعیت سیاسی
روبرو هستند.
دوم، الیت های جهانی قادر به ارائه راه حلها نیستند. بنظر میرسد که آنها
بلحاظ سیاسی ورشکسته هستند و ناتوان از هدایت مسیر حوادثی میباشند که پیش
رویشان اتفاق میافتند. آنها در نشستهایی مثل جی 8، جی 20، و سایر نشستها
اختلاف و مجادله بنمایش گذاشته اند، فلج بنظر میرسند، و قطعا نمی خواهند
قدرت و امتیاز سرمایه مالی فراملیتی، بخش رهبری کننده سرمایه در سطح جهانی،
و طماع ترین و بی ثباتی آورترین بخش، را به چالش بکشند. در حالی که
دستگاههای دولتی ملی و فراملیتی قادر نیستند کنترلی بر سرمایه مالی جهانی
داشته باشند، آنها برای تحمیل هزینه بحران بر گردن کارگران مداخله کرده اند.
بحران بودجه و مالی که ظاهرا به زدن هزینه ها اجتماعی و ریاضت کشی اقتصادی
مشروعیت میدهند ساختگی هستند. آنها (بحرانهای مالی و بودجه ای) نتیجه عدم
تمایل یا عدم توانایی دولتها برای به چالش کشیدن سرمایه و موضع آنها برای
انتقال هزینه بر دوش طبقه کارگر و طبقات مردمی هستند.
سوم، هرج و مرج فزاینده جهانی یک نتیجه سریع نخواهد داشت. ما یک دوره از
تخاصمات و انقلابات عظیم پیش رو داریم. همانطور که در بالا ذکر کردم، یکی
از خطرات یک پاسخ نئوفاشیستی برای کنترل بحران است. ما با جنگ سرمایه علیه
همه روبرو هستیم. با ادامه این بحران، سه بخش سرمایه فراملیتی الاالخصوص
بعنوان وحشیترین بخشها و متمایلترین آنها به جستجوی ترتیبات سیاسی
نئوفاشیستی برای پیش برد انباشت سرمایه متمایز میشوند: سرمایه مالی
سپکولاتیو (سوداگرانه)، مجتمع نظامی-صنعتی-امنیتی، و بخش استخراج و انرژی.
انباشت سرمایه در کمپلکس (مجتمع) نظامی-صنعتی-امنیتی بستگی دارد به تخاصمات
و جنگهای بی پایان، که شامل به اصطلاح جنگ علیه تروریسم و علیه مواد مخدر
میشود، و همینطو ر نظامی کردن کنترل اجتماعی. سرمایه مالی فراملیتی به تحت
کنترل گرفتن اقتصاد دولتی و تحمیل قرض و ریاضت کشی به توده ها وابسته است،
که بنوبه خود تنها میتواند از طریق سرکوب فزاینده حاصل گردد. و صنایع
استخراجی وابسته هستند به دوره هایی از خلع ید خشونت آمیز و تخریب محیط
زیست در سرتاسر دنیا.
چهارم، نیروهای مردمی در سطح جهانی سریعتر از اینکه کسی بتواند تصورش را
بکند از موضع دفاع به موضع حمله حرکت کرده اند. امسال، سال 2011، ابتکار
عمل آشکارا از الیت فراملیتی به نیروهای مردمی از پایین انتقال یافت. نیروی
غیر قابل جلوگیری جهانی شدن سرمایه در سالهای 1980 و 1990 رابطه نیروهای
اجتماعی و طبقاتی را بنفع سرمایه فراملیتی بازگردانده بود. با اینکه مقاومت
در اطراف دنیا وجود داشت، نیروهای مردمی طبقات پایین خود را سرگشته و تکه
تکه یافتند، که در اوج نئولیبرالیسم به موقعیت دفاعی رانده شده بودند. سپس
حوادث یازده سپتامبر سال 2011 به الیت فراملیتی این فرصت را فراهم آورد،
تحت رهبری دولت آمریکا، تا با نظامی کردن سیاست دنیا و گسترش سیستمهای
سرکوب اجتماعی تحت نام "جنگ با تروریسم" به حمله خود تداوم بخشد.
حالا تمام این اوضاع تغییر یافته است. شورش جهانی درحال جریان تمام صحنه
سیاسی و گفتمان سیاسی را تغییر داده است. الیت جهانی سردرگم هستند، در موضع
تدافعی هستند و در باطلاقی که خود ساخته اند فرو میروند. مهم است به این
نکته توجه کنیم که کسانی که مبارزه میکنند مورد حمایت وسیع واقع شده اند و
در سرتاسر قاره ها در تماسند. همانطور که خیزش مصر مایه الهام جنبش اشغال
در آمریکا بود، جنبش اشغال بنوبه خود مایه الهام دور جدیدی از مبارزه توده
ای در مصر گشته است. آنچه که باید کرد گسترش هماهنگی فراملیتی و حرکت بسوی
برنامه های هماهنگی شده فراملیتی هست. (در اینجا نویسنده از هماهنگی
فراملیتی منظورش سرمایه فراملیتی نیست بلکه عمل واحد مردم مبارز در سرتاسر
جهان است. مترجم). از طرف دیگر، "امپراطوری سرمایه جهانی" قطعا یک "ببر
کاغذی" نیست. همچنان که الیت های جهانی گروههای خود را بازسازی میکنند، و
بحران جدید و خطرات انقلاب توده ای جهانی را بررسی میکنند، آنها سرکوب توده
ای هماهنگی شده را سازمان خواهند داد (و، البته، قبلا اینکار را شروع کرده
اند). در تلاش خود برای بازکسب رهبری، حملات و جنگهای جدید، و مکانیسمها و
پروژه های خنثی سازی از طریق جذب راه خواهند انداخت.
به اعتقاد من، تنها راه حل قابل دوام به بحران جهانی سرمایه داری یک باز
توزیع عظیم ثروت و قدرت بسمت پایین، بسمت اکثریت فقیر انسانیت، در راستای
سوسیالیسم دموکراتیک قرن بیست و یکم هست که در آن انسانیت دیگر در جنگ با
خود و با طبیعت نیست.
_______________________________________________________
توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام
دریافت نمیشود.
|
