تاریخ انتشار: 18.02.2014

هویت کاذب در فیسبوک و سایبراسپیس

سعید صالحی نیا

مقدمه:

ابنترنت و "فضای مجازی" امروزه یکی از عرصه های شناخت بیشتر و عمیقتر انسان و روابط انسانی است.دریچه ای جدید است برای روانشناسان و جامعه شناسان و همه علاقه مندان علوم انسانی چرا که فرصت می یابند ملیونها ملیون مراوده انسانها را مورد مطالعه قرار دهند.فرصتی بسیار بینظیر که عرصه مرزها و فرهنگها را در می نوردد و به عمق هویت جهانی انسانی که در حال تولد است ، در اختیار پژوهشگران قرار می دهد.

بعد از گذشت تقریبا 40 سال از گسترش اینترنت، روانشناسی و رفتار شناسی اینترنت هم از حدود 10 سال پیش پا به عرصه علوم روانشناسی و رفتارشناسی گذاشت که هدف آن، هم بررسی روابط انسانها در فضای مچازی است و هم روابط انسانها با کامپیوتر و نرم افزارها.
در این مقاله کوتاه ، من مروری مقدماتی می کنم بر برخی حوزه های روانشناسی سایبراسپیس بطور عموم و بطور مشخص تر نگاهی می اندازم به پدیده هویت سازی کاذب در فضای مجازی:

(1)نمونه هائی از پدیده های قابل مشاهده در فضای "مجازی"

مطالعات دانشمندان روانشناسی در فضای "مجازی" نشان می دهد که بحاطر ایجاد شرایط :مجازی" در روابط انسانها، شخصیت معمولی و شناخته شده آنها هم دچار دگرگونیهای گاه شگرفی می شود.گرایشات ، خواستهای سرکوب شده ، خصوصا در شرایطی که فرد بتواند از هویتهای کاذب استفاده کند و بین او و دیگران ، پرده زمانی و مکانی ایجاد کند، گاها از فرد، "اوی دیگری" می سازد که اصلا قابل تصور نیست! . این دیگرگونی هویتی ، حتی به زندگی "مجازی" ممکتنست بینجامد که زندگی دوگانه و موازی است که در وضعیت معمول برای فرد قابل تصور نیست.گاها به همین دلیل است که افراد به فضای مجازی چنان وابسته می شوند و ساعتها و ساعتها از زندگی خود را در آن می گذرانند چرا که آنچه نتوانستند در زندگی معمولی بدست آوردند، آنچه نبودند را در فضای مجازی و در شخصیت دیگری که ساخته اند ، یافته اند!

پدیده ای زیر از سوی محققین روانشناس سایبرایپیس مشاهده شده است:

*برداشته شدن مهار افراد و عبور از قید و بندهای ارزشی و هویتی واقعی
*ایجاد هویتهای کاذب و گاها متفاوت از هویت واقعی
*جدا کردن عمدی یا غیر عمدی عناصر شخصیت
*مخفی کردن بخشهائی از هویت خود با استفاده از ایجاد فاصله زمانی و مکانی و تجربه حسی نزدیک
*گریز از برخورد ناگهانی و فاصله گذاشتن بین برخوردها و عکس العملها
*همپیوندی اذهان و عواطف انسانها بواسطه فضای مجازی
*ایجاد هویتهای کاذب از خود و دیگران
*تلاش برای از بین بردن اتوریته و ایجاد برابری کاذب
*بروز واقعی شخصیت به رغم تلاش برای پوشاندن آن یا دیگرگونه نشان دادن آن
*تقابل فرهنگها و نقش تقابل فرهنگها در تداخل روانهای فردی و اجتماعی
*نقش تغییر محدودیتها در سایبراسپیس در تغییر هویتها

(2)هویت کاذب پدیده روبه گسترش در سایبراسپیس:

هر قدر فضای سایبراسپیس وسیعتر و اجتماعی تر می شود ، گرایش به بکارگیری هویتهای کاذب به دلایل مختلف رشد می کند.در برخی از گروهه های سنی ، یا بیماریهای شخصیتی هویت کاذب بیش از 50 در صد موارد بکارگرفته می شود.هویت کاذب ممکنست احساس امنیت اقتصادی، اجتماعی ایجاد کند.در مشورهای دیکتاتوری طبعا هویت کاذب ابزاریست برای گریز از پلیس امنیتی و سرکوب.

جالبیت که در کشورهای غربی و شرایطی که انسانها نباید از هم بگریزند، هم بکارگیری هویت کاذب رو به توسعه است.پشت هویت کاذب می توانند مخفی شوند و از "تعهد "در روابط بگریزند.انسانهائی هستند با اختلالات پیچیده شخصیتی که نزدیکی به دیگران را برنمی تابند و با تولید هویتهای کاذب در اینترنت ، خلاء روابط سالم رو در رو و نزدیک را پر می کنند.همانطور که گفتم، در سنین نوجوانی و جوانی و در بیماران مبتلا به اختلالات شخصیتی که رابطه با دیگران دچار بحران دائم است، تولید هویتهای کاذب بنوعی واکنش دفاعی برای تولید روابط دلبخواه تبودیل شده است.روابطی که فرد مجبور نباشد به آنها مادیت و تداوم بدهد.

(3)تاثیرات منفی و صدمات ناشی از توسعه هویتهای کاذب در سایبراسپیس:

متاسفانه بکارگیری هویتهای کاذب در سایبراسپیس ، می تواند نتایج بسیار بدی برای انسانها ایجاد کند.از سوئی برای فردی که اینکار را می کند، تنهائی عمیقتر و انزوای دردناک تری را بدنبال خواهد داشت.تولید هویتهای کاذب مثل یک واکنش دفاعی بیمارگونه، بعد از دوره ای باعث انزوای بیشتر و پس زدگی جامعه می گردد.فرد نه می تواند بطور مداوم به خودش و دیگران دروغ بگوید و نه قادر است با ساختن خودی که وجود واقعی ندارد توازن شخصیتی از خودش بسازد.لذا دیر یا زود این شخصیت کاذب گریبانگیر خودش می شود.

از سوی دیگر، مخاطبین فردی که شخصیت کاذب ارائه می دهد، دچار صدمات جدی روانی می شوند.دوستیهای کاذب، عشق های کاذب، زندگیها را از هم می پاشد.پایه اعتماد اجتماعی را سست می کند و انسانها را از نزدیکتر شدن به هم گریزان می کند. داستانهائی از چنین تاثیرات مخربی در زندگی ادمها، مرتب در حال افزایش است. قربانیان هویتهای کاذب سایبراسپیسی مرتب بیشتر و بیشتر می شوند. عروج بیماریهای روانی ناشی از شکستهای عاطفی بخاطر چنین روابط کاذبی ، خودش موضوع علم روانشناسی سایبراسپیس است.

خلاصه:

یکی از شعب جدید علم روانشناسی، روانشناسی سایبراسپیس است که به موضوع رفتارها و روابط انسانها با هم و با نرم افزارهای کامپیوتری هوشمند می پردازد. پدیده سایبراسپیس تاثیرات شگرفی در تمام ابعاد روابط انسانی گذاشته و با توسعه استفاده از این فضا انسانها بیشتر و بیستر وقت و زندگی خود را درون این فضاها صرف می کنند.روان فردی و اجتماعی ثانویه ای درون این فضاها دارد شکل می گیرد که لزوما کپی روان واقعی انسانها نیست.ممکنست مکمل واقعی انسان باشد یا حتی بکلی چیزی دیگر! دینامیزم بین این هویتهای "مجازی" با هویتهای واقعی توسط علم روانشناسی سایبراسپیس در حال بررسی است.

هویت کاذب یکی از معضلات و نتایج گسترش فضای مجازی و زندگی مجازی است.آنها که بیشتر زندگیشان درون این فضاهاست باید این موضوعات را بدانند و دنبال کنند.

منابع بیشتر:
)Cyberpsychologyسایبرسایکولوژی (
http://en.wikipedia.org/wiki/Cyberpsychology
در موضوع هویت کاذب در اینترنت:
http://blogs.independent.co.uk/2011/09/19/identity-on-the-internet-the-pros-and-cons-of-anonymity/
منابعی در موضوع روانشناسی سایبراسپیس
Suler, J. (2004). CyberPsychology and Behavior, 7, 321-326
http://truecenterpublishing.com/psycyber/disinhibit.html
Cyberspace as Psychological Space
http://truecenterpublishing.com/psycyber/psychspace.html
Identity Management in Cyberspace
http://truecenterpublishing.com/psycyber/identitymanage.html
The Internet Regression
http://truecenterpublishing.com/psycyber/holland.html


مقالات پزشکی (از: سعید صالحی نیا)
http://monazere-siasi.com/مقالات-پزشکی
ویدئوهای پزشکی(از: سعید صالحی نیا)
http://monazere-siasi.com/ویدئوهای-پزشکی
نگاهی به فیلم"آو"(از: سعید صالحی نیا)
http://monazere-siasi.com/مقالات-پزشکی/576-نگاهی-به-فیلم-او-فیلمی-که-باید-دید-و-در-آن-تعمق-کرد

 

_______________________________________________________

توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام دریافت نمیشود.