|
تاریخ انتشار: 26.12.2013
وزارت خارجه و آنچه در سفارت یونان
گذشت
حسین علیزاده
دیدار هیات پارلمانی اروپا با نسرین ستوده و جعفر پناهی در ۱۳
دسامبر ۲۰۱۳، واکنش‌های تندی را میان طیف تندرو اصولگرایان به
همراه داشته است. این واکنش‌های تند تا آنجاست که مجلس در نظر دارد
وزیران خارجه و اطلاعات را برای پاسخگویی فرا بخواند و اعتراض خود
را نسبت به “سهل‌انگاری” این دو وزارتخانه در مورد دیدار با دو تن
از “فعالان فتنه ٨٨” اعلام کند.
ستوده پناهی هیات ازوپایی
در همین راستا، وزارت خارجه با نُه روز تاخیر در ٢١ دسامبر ضمن
احضار کاردار سفارت یونان (محلی که دیدار در آن انجام شده)، مراتب
ناخرسندی خود را از اقدامی که «مغایر با حسن نیت» توصیف شد، به وی
ابلاغ کرد. در اطلاعیه وزارت خارجه آمده است که این دیدار «به رغم
تذکرات قبلی از سوی سفارت جمهوری اسلامی ایران در بروکسل و همچنین
مسئولان ادارات ذیربط وزارت خارجه» انجام شده است.
حال با در نظر گرفتن، واکنش‌هایی تندی که علیه این سفر در تهران
انجام شده، آیا اساساً اقدام هیئت مزبور اقدامی “مغایر با حسن نیت”
تلقی می‌شود؟ آیا احضار و تذکر به کاردار یونان (به عنوان رییس
دوره‌ای اتحادیه اروپا) وجاهت دیپلماتیک داشت؟ اگر نه، چرا وزارت
خارجه کاردار یونان را احضار نموده است؟
معنای احضار در عرف دیپلماتیک
احضار یا فراخوان دیپلماتیک که معمولا با خبررسانی رسانه‌ای انجام
می‌شود، رویه‌ای است به قصد تذکر به سفارت‌خانه‌ها یا نمایندگی‌های
سیاسی مقیم نسبت به اقدام خلاف عرف و شئونات دیپلماتیک تا مراتب
ناخرسندی یا اعتراض دولت میزبان ابلاغ گردد.
در ابلاغ این ناخرسندی، نوع تذکر متفاوت است. مقام تذکر دهنده
می‌تواند به نسبت شدت ناخرسندی، از رییس اداره (پایین‌ترین سطح) تا
مدیرکل، معاون وزیر و شخص وزیر (عالی‌ترین سطح) متفاوت باشد.
همچنین نوع تذکر می‌تواند به طور شفاهی (نشان ملایم بودن) و کتبی (نشان
تند بودن) تعیین شود. در کلیه انواع احضار، از ارائه هرگونه
پذیرائی به نشان ناخرسندی پرهیز می‌شود و نظر به هدف این تذکر،
دولت میزبان تصمیم می‌گیرد که آیا خبر آن را رسانه‌ای کند یا خیر.
نوع احضار کاردار یونان چگونه بود؟
بنا به اطلاعیه وزارتخارجه، مقام فراخواننده، رییس اداره نهادهای
اروپایی وزارت خارجه بود که در غیاب سفیر یونان، کاردار این سفارت
را به وزارت خارجه احضار کرد و مراتب ناخرسندی دولت میزبان را
شفاهی به او ابلاغ نمود.
موید این ادعا، متن اطلاعیه است که مطلقاً اشاره‌ای به رفتار مغایر
با عرف و شئون دیپلماتیک یا نقض قوانین داخلی نکرده و فقط تعبیر
نامفهومی تحت عنوان «اقدام مغایر با حسن‌نیت» در آن گنجانده شده
است. جالب اینکه حتی اطلاعیه وزارت خارجه از به کار بردن عبارت «
فتنه ٨٨» خوداری کرده و عبارت «دیدار با برخی محکومین حوادث ٨٨» را
به کار گرفته است.
جلالی هیات اروپایی
کاطم جلالی رییس کمیسیون خارجی مجلس در دیدار با هیات اروپایی
ظاهرا وزارت خارجه به عنوان یک مرجع رسمی متوجه مسئولیت خود بوده
که دیدار هیئت اروپایی با ستوده و پناهی هیچ مغایرتی با قوانین و
حتی عرف دیپلماتیک نداشته است.
به بیان دیگر گویا وزارت خارجه واقف است که هزاران نوع از این
دیدارها در خارج از کشور بین اتباع ایرانی و نهادهای خارجی و
بین‌المللی صورت می‌پذیرد. مثلا اگر همین دیدار در بروکسل انجام
می‌شد، جمهوری اسلامی هرگز چنین سر و صدایی را به راه نمی‌انداخت.
احساس رو دست خوردن
اگر خبر دیدار توسط همسر خانم ستوده با انتشار یک عکس به جهان
مخابره نمی‌شد، نه اعتراضی برمی‌خاست و نه سرو صدایی. این ترجمان
رفتار «مغایر با حسن نیت» است که در متن اطلاعیه وزارت خارجه آمده
است.
آنچه از پیگیری دعواهای جناحی در این ماجرا دانسته می‌شود آن است
که:
اولا وزارت خارجه تقاضای هیئت برای دیدار یا ستوده و پناهی را به
مجلس اطلاع داده بود (مصاحبه کاظم جلالی)
دوما محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه ایران،
پیش‌تر موافقت خود را با برای دیدار مقامات خارجی با ستوده و پناهی
اعلام کرده بود.
نهایتاً می‌توان حدس زد که در توافقی لفظی بین طرفین، قرار شده بود
که هیئت بدون خبررسانی، دیدار را انجام دهد؛ پیش شرطی که سال پیش
به دلیل عدم قبول تهران، موجب لغو سفرشد.
انتشار این خبر توسط فرد ثالث (رضا خندان همسر ستوده) نقض قول و
وعده هیئت تلقی نمیشود چه رسد که به اینکه مغایر با حسن نیت توافق
شده، باشد.
وقتی تندروها با اصل سفر هیئت اروپایی که شرط دیدار با ستوده و
پناهی در سال گذشته بود، مخالفت کردند این بار به شدت احساس «رو
دست خوردن» می‌کنند، خصوصاً اگر به یاد داشته باشیم دیدار هیئت با
ستوده و پناهی در همان روز اول و دیدار با علی لاریجانی، رییس مجلس
و میزبان هیئت در روز ماقبل آخر (روز پنجم) انجام شد. (مراجعه شود
به مقاله: دیدار با ستوده و پناهی؛ دستاورد دیدار هیئت پارلمانی
اروپا از تهران)
آیا توافق محرمانه در کار بود؟
به شرحی که گفته شد، هم وزارت خارجه و هم مجلس و هم قوه قضائیه از
نیت هیئت پارلمانی اتحادیه اروپا برای دیدار با ستوده و پناهی (دو
برنده جایزه ساخاروف) اطلاع داشتند وگرنه مطمئن بودند امسال نیز
مانند پنج سال گذشته سفر را لغو می‌کرد؛ اقدامی که در شرایط
فشارهای موجود بر جمهوری اسلامی، به صلاح نبود.
زمان‌بندی سفر هم به گونه‌ای تنظیم شده بود که پیش از تصویب
قطعنامه نقض حقوق بشر جمهوری اسلامی در مجمع عمومی، انجام شود.
جمهوری اسلامی در نظر داشت تا با دادن این امتیاز، اندکی از فشار
بر خود بکاهد به شرط آنکه دیدار، خبری و رسانه‌ی نشود. اما، با رو
دست خوردن هم امتیاز را داد و هم قدرت مانور را واگذار کرد.
احضار فرمالیته برای رد گم کردن
اگر اقدام سفارت یونان “مغایر حسن‌نیت” و شایسته تذکر گرفتن بود،
چرا وزارت خارجه با یک تعلل نه روزه مبادرت به احضار کاردار یونان
کرد؟ آیا نباید چنین تذکری هم‌زمان با حضور هیئت داده می‌شد؟
اساساً چرا هیچ یک از مقامات رسمی که با هیئت دیدار داشتند (مثل
کاظم جلالی، محمد جواد ظریف، هاشمی رفسنجانی و علی لاریجانی) در
ملاقات هایشان زبان به تقبیح نگشودند یا ملاقات خود را به نشانه
اعتراض، لغو نکردند؟
وقتی جمهوری اسلامی با دیدار هیئت با ستوده و پناهی مخالفت نداشت،
احضار کاردار یونان نه تنها وجاهت نداشت که از اساس نادرست بود.
با این حساب، این تذکر نرم و ملایم و رسانه‌ای کردن آن را باید
اقدامی فرمالیته از سوی وزارت خارجه برای رد گم کردن دانست تا
حتی‌الامکان از فشار بر وزیر خارجه در دعوای جناحی درون حاکمیت،
کاسته شود.
facebook
_______________________________________________________
توجه کنید . نوشتن یک ایمیل واقعی الزامی است . درغیر این صورت پیام
دریافت نمیشود.
|
